Jac.Gazenbeek leverde bijdrage aan serie schoolboekjes “Vogelvlucht”
Misschien zijn er mensen die bovenstaande kop lezen en zich nog kunnen herinneren dat de boekjes “Vogelvlucht”(1948) op hun school gelezen werden. Deze bloemlezing werd samengsteld door Casper de Jong en Leonard Roggeveen, en was een uitgave van G.B. van Goor Zonen’s Uitgeversmaatschappij N.V. uit ‘s Gravenhage. Voor zover wij het konden achterhalen zijn er twaalf deeltjes verschenen, waarvan de stichting een aantal deeltjes in bezit heeft.. Voor de deeltjes 9 en 10 heeft de schrijver Jac. Gazenbeek een tweetal verhalen geleverd, het eerste is ‘Klaas-oom vertelt’ en het tweede ‘Kieuw… Kieuw… Kieuw…”
Oude en nieuwe exemplaren van de boekjes Vogelvlucht | Ontwerp Dick de Wilde
Archief JGS (klik om te vergroten)
Zoektocht
Het is natuurlijk ontzettend leuk om dit soort dingen tegen te komen. Er zullen misschien best donateurs/lezers zijn die beide boekjes in hun bezit hebben, maar in ons archief ontbraken ze nog. Dankzij een zoektocht in antiquariaten kwam de stichting in het bezit van deze aardige leesboekjes.
Waarom?
Rijst direkt de vraag of er misschien mensen zijn, die ons wat meer hierover zouden kunnen vertellen?
Bijvoorbeeld waarom en waardoor juist Jac.Gazenbeek naast al die anderen gevraagd is om een bijdrage te leveren. Wij weten natuurlijk wel dat Jac.Gazenbeek zelf ook in het onderwijs heeft gezeten, maar dan nog.
Lagere School
Al met al is het nu meer dan 65 jaar geleden dat deze boekjes werden uitgegeven voor de toenmalige Lagere School. Die heet nu basisschool. In eerste instantie hadden de boekjes een omslag in twee kleuren. Later werden dat er vier. Het eerste verhaal in deel 9 heet: “Klaas-Oom vertelt” en komt uit het boek “Langs ruischend riet naar wijde wateren”, dat in 1941 verscheen. Het tweede verhaal: “Kieuw… kieuw… kieuw!” komt uit het boek “Snelle wieken boven wijde verten”, dat in 1937 uit kwam. Beide boeken van Jac.Gazenbeek werden uitgegeven bij G.F. Callenbach in Nijkerk.
Klaas-Oom van “De Waterlelie” aan het Belter Wijde | Illustratie: Dick de Wilde
(klik om te vergroten)
Vogelvlucht
Voor in het eerste deeltje staat een door beide samenstellers, Casper de Jong en Leonard Roggeveen, geschreven prachtige inleiding, onder de titel ‘Voorbericht’.
“De naam “Vogelvlucht” geeft een beginsel aan, waarnaar deze bloemlezing is samengesteld. Vanuit de hoogte (om het zo maar eens uit te drukken) namen wij kennis van het vele, dat vooral in de laatste jaren op ’t gebied van jeugdlectuur verscheen, zowel in het binnen- als in het buitenland, zonder daarbij echter geschikte oudere schrijvers te verwaarlozen; zo komen bv. Dickens en Tolstoi ook aan de orde. En om het “vogel”beeld verder uit te werken: wij kozen onze stof uit het werk van schrijvers van zeer uiteenlopende aard: vogels van diverse pluimage. In de lagere deeltjes wijdden wij behoorlijk aandacht aan het sprookje; in de hogere deeltjes namen wij wat “folklore” op, terwijl ook lectuur, in de oorlogsjaren geschreven, een plaats vond.”.
Het steenuiltje “de Kukesrover” van “De Peppelenburg” | Illustratie: Dick de Wilde
(klik om te vergroten)
Zo gaat de inleiding nog een tijdje door, maar we besluiten met de laatste regels:
“De serie “Vogelvlucht” bestaat uit twaalf deeltjes; voor ieder leerjaar, van het tweede tot en met het zevende, twee deeltjes. Wij betuigen de tekenaar, de heer Dick de Wilde, alle hulde voor zijn mooie verluchting en danken de uitgevers G.B. van Goor Zonen’s U.M, voor hun royale uitgave, waarbij moeite noch kosten gespaard zijn. Voor gegronde opmerkingen hebben wij een open oor”.
Vooral die laatste regel sprak ons erg aan! Altijd een “open oor” hebben voor kritiek, dat lees je niet zo vaak meer. Al met al zijn de boekjes echt lezenswaardig en geven ze ook een beeld van die tijd weer.
Bij het verhaal van “Klaas-Oom vertelt”, heeft de tekenaar een prachtige illustratie gemaakt, waarbij heel goed naar het detail is gekeken. De kleding komt duidelijk overeen met de dracht die destijds overal in de kop van Overijssel werd gedragen. Het steenuiltje bij het andere verhaaltje dat over de “kukes” van boer Steven vliegt, is wat minder natuurgetrouw afgebeeld, maar geeft wel mooi de situatie op het erf weer.
Dit verhaal verscheen eerder in De Veluwenaar van oktober 2011.
