Van tonderzwammen beroofde beuk
Grootschalige roof tonderzwammen
.
Enige tijd geleden heeft u in het artikel Leven en dood, met schitterende foto’s van Louis Fraanje, kunnen lezen over de tonderzwammen en de ‘tondeldeus’. Een mooi artikel over een natuurfenomeen op onze Veluwe. De Veluwse bossen krijgen steeds meer bezoek van personen die onrechtmatig tonderzwam van de zieke bomen halen. Alleen al in de bossen van Renkum, Wageningen, Ermelo en Vierhouten zijn zeer recentelijk honderden zwammen van bomen gehakt, gezaagd of geslagen.
Staatsbosbeheer heeft besloten aangifte te doen van diefstal van de zwammen en vernieling van de bomen. Wie op heterdaad wordt betrapt, krijgt een boete.
Aziatische apotheek
In het Speulderbos bij Ermelo zijn onlangs enkele zwammenrovers ‘van Aziatische afkomst’ op heterdaad betrapt. Tegen hen is proces-verbaal opgemaakt en aangifte gedaan. Staatsbosbeheer wil dat justitie hen strafrechtelijk vervolgt vanwege het plegen van ‘economische- en/of milieudelicten’. Justitie heeft hierover nog geen besluit genomen. Volgens Staatsbosbeheer zijn de grote zwammen populair bij Aziaten, omdat ze een medicinale werking zouden hebben. In China is de tonderzwam bekend als middel tegen slaapproblemen, hartklachten, uiteenlopende vormen van kanker en impotentie. Erik de Bruin, boswachter Staatsbosbeheer, ontdekte begin deze week de ‘roof’ in Renkum. Als personen worden betrapt worden, krijgen zij een proces-verbaal of een boete.
De zwam die diep geworteld zit en jaren nodig heeft om te groeien wordt soms ook klakkeloos met een zaag verwijderd. Bij een grote beuk aan de Bennekomseweg lagen enkele weken geleden al blauwe plastic zakken waarin tonderzwammen waren verzameld die met een bijl van de boom waren geslagen.
De tonderzwam is een harde, hoefvormige houtzwam. Deze zwam is over het algemeen grijsachtig van kleur. Hij kan wel een doorsnede van 50 centimeter hebben. Ze zijn te vinden op stammen van zowel levende als dode eiken, beuken en vooral berken. Kan het gehele jaar gezien worden, de zwam is meerjarig. Na het afsterven kunnen zich nog jarenlang nieuwe vruchtlichamen ontwikkelen op het dode hout.
Tonderzwam
vuur maken met een tondeldoos
.
Tondeldoos
Vroeger gebruikte men het binnenste van de zwam als tondel voor het vuurslaan. De losse middelste laag werd uit deze zwam gesneden, gekookt, platgeslagen, in een oplossing van salpeter gedoopt en gedroogd. De tondel werd vroeger bewaard in een doos, de tondeldoos genaamd. De tondeldoos is eigenlijk de voorloper van de lucifer en diende om ‘vuur’ te maken. Het was een doosje waarvan de inhoud bestond uit tondel, een licht ontvlambaar materiaal. Dit kon bijvoorbeeld een stukje bewerkte tonderzwam zijn. Soms zat bovenop de tondeldoos een stukje kaars. Door met de tondel de kaars aan te steken kreeg men een vlammetje waarmee men rustig een houtvuur kon aansteken.
Tonderzwam
Dikke dode bomen zijn in Nederland nog niet algemeen en de zwammen die daarop voorkomen zijn dan ook zeldzaam. In het aantal meldingen van de echte tonderzwam is sinds ongeveer 20 jaar een stijging te zien. Dat komt omdat er steeds meer dikke dode beuken en berken in het bos blijven staan.
Tonderzwam met uitvlieggaatjes van kevers
Klein ecosysteem
Nog zeldzamer zijn de insecten die leven in de zwammen die leven van dik dood hout. In de tonderzwammen zijn tientallen soorten zwam-etende insecten en hun natuurlijke vijanden te vinden. Pas als er genoeg dood hout is met voldoende zwammen maken deze ‘dubbel afhankelijke’ insecten een kans. In een zwam is het eten en gegeten worden. Een ecosysteem in het klein. Hun aanwezigheid zou een bewijs kunnen zijn dat het dood hout beleid in Nederland haar vruchten afwerpt. Het duurt jaren voordat de tonderzwam enige omvang heeft.
Dus houdt uw ogen open als in het bos loopt en meldt de diefstal meteen.
Bron: Nederlandse Mycologische Vereniging
