Ogen en oren zijn onmisbaar in het veld!
Honderdduizend euro voor opleidingskosten en een (gratis) portofoon stelden staatssecretaris Dijksma en minister Opstelten onlangs de groene BOA’s in het vooruitzicht, maar dat kun je nog niet eens een doekje voor het bloeden noemen. De BOA handhaaft, maar wie handhaaft de BOA?
Toezicht in het buitengebied is van bijzonder groot belang! – Foto: Eline Verwoerd
‘Overheid, neem je verantwoordelijkheid’, zei Theo Wams, directeur Natuur- beheer bij Natuurmonumenten, recent op Radio 1. ‘Toezicht in het buitengebied is van bijzonder groot belang. Daar moet je als overheid in willen investeren. Dat kun je niet overlaten aan een paar particuliere organisaties. Dat doe je in de stad ook niet.’ Samen met een groot aantal particuliere terreinbeherende organisaties, KNJV, Sportvisserij Nederland en nog enkele partijen schreef Wams een brief naar de verantwoordelijke politici. In juni volgde een gesprek tussen het ministerie van Veiligheid en Justitie enerzijds en vertegenwoordigers van particuliere werkgevers van groene BOA’s (Buitengewoon Opsporings Ambtenaar) en beleidsmedewerkers anderzijds. Ook KNJV was als vertegenwoordiger van de WBE’s bij dit gesprek aanwezig. Maar wat is er inmiddels gebeurd? Wat is de stand van zaken in BOA-land?
Groot en klein, dier en mens een samenspel
Dramatisch
‘De situatie in het land begint zo ondertussen dramatische vormen aan te nemen’, zegt Jakob Leidekker (hoofd bedrijfsvoering van het Nationale Park De Hoge Veluwe). ‘Een paar jaar geleden waren er nog zo’n duizend BOA’s werkzaam in het buitengebied. Nu zijn het er wellicht hooguit nog 300 à 400. Een deel daarvan is in dienst van terreinbeherende organisaties. Verder is er nog een handvol vrijwilligers verbonden aan WBE’s. Tegelijkertijd heeft de politie zich steeds meer teruggetrokken uit het buitengebied en krijgt de BOA steeds meer en zwaardere zaken op zijn bord. Stropers, milieucriminelen en andere wetsovertreders krijgen daardoor steeds meer vrij spel.’
Kosten
In sommige gebieden is er nog maar één BOA werkzaam op duizend hectare. Een van de oorzaken van de sterke daling van het aantal toezichthouders zijn de strenge en kostbare opleidingsregels die sinds enkele jaren gelden. Na het behalen van een getuigschrift moet een BOA gedurende vijf jaar dat de akte geldig is bijna ieder jaar een cursus volgen die wordt afgesloten met een toets. De kosten voor deze cursus bedragen zo’n 1.000 euro per BOA per jaar. Voeg daarbij de 650 euro voor de jaarlijkse IBT (integrale beroepsvaardigheidstraining) en de overige kosten en je hebt al snel een aanzienlijk bedrag. Voor veel WBE’s is dat een reden om geen BOA in dienst te houden of te nemen en de grote organisaties hebben de afgelopen jaren parttime personeel ontslagen en doen nu met minder opzichters hetzelfde werk.
‘Ze hebben de veldpolitie weggehaald en de politieambtenaren zijn verdwenen uit het buitengebied. Wij, als BOA’s, spelen dus nu een belangrijke rol in het buitengebied wat betreft opsporing en handhaving’, zei BOA Willie Janssen enkele jaren geleden in De Nederlandse Jager. Janssen: ‘Hier ligt een prachtige kans om kaalslag in het buitengebied te voorkomen en de politie – die het te druk heeft in de stedelijke gebieden – te ontlasten. Waarom neemt het ministerie zijn verantwoordelijkheid niet en is er geen kleine overheidsvergoeding voor groene opzichters?’
“Laat niet als dank…..”, maar in hoeverre leeft die gedachte nog?
Communicatie
Het ziet er niet naar uit dat deze wens de komende kabinetsperiode in vervulling gaat. Er wordt weliswaar door de minister een extra budget van honderdduizend euro voor een bijdrage in de opleidingskosten in het vooruitzicht gesteld, maar daar blijft het (vooralsnog) bij. En er zijn nog veel onduidelijkheden. Zo komt de functie van BOA-coördinator bij de nationale politie vermoedelijk te vervallen. Daarmee verdwijnt de intermediair tussen politie en BOA’s. Ger van Hout, deskundige namens KNJV: ‘Tot nu toe hadden veel regiokorpsen een agent in dienst die belast was met de communicatie en organisatie voor de groene BOA’s. Zo iemand weet wat er in het veld speelt, waar de BOA’s in de praktijk mee bezig zijn en wat voor problemen ze ondervinden. Die functie wordt nu vanwege bezuinigingen geschrapt. De BOA wil men nu koppelen aan de wijkteams van de Nationale Politie. Maar stel nu eens dat je BOA bent van een grote WBE? Dan heb je misschien wel met tien verschillende wijkteams te maken. Dat lijkt mij niet bevorderlijk voor de communicatie tussen politie en BOA’s. En dat is nu juist een van de punten waar de opzichters graag verbetering in zien. Het zou beter zijn als de communicatie geborgd wordt boven het niveau van de wijkteams.’
Hou jezelf in de gaten, anders moet de BOA het doen!
Portofoon
Een van ‘positieve’ veranderingen in het nieuwe beleid is de toezegging van portofoons. Als je in het veld een bijzondere situatie tegenkomt moet je soms snel kunnen handelen of snel assistentie van politie kunnen krijgen. Tot nog toe hebben echter lang niet alle BOA’s de mogelijkheden om een portofoon te gebruiken. In veel gevallen hebben politiekorpsen ze zelf nodig of willen ze niet dat externen gebruik maken van hun netwerk. De minister heeft nu toegezegd dat alle groene BOA’s, zonder extra kosten, van een portofoon en het mobiele C2000-netwerk gebruik kunnen gaan maken.
Communicatie binnen en buiten
‘Gratis portofoons? Nou daar geloof ik niets van. Dat presentje is een dode mus’, zegt Ronald Vorenhout, interim-voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Natuurtoezicht. ‘Die portofoons gaan ons 1280 euro per jaar kosten per BOA. Dat is veel geld en komt bovenop alle andere uitgaven.’
Met een ton voor de opleiding en een portofoon zijn de problemen voor de groene BOA’s natuurlijk bij lange na niet opgelost. De werkdruk is hoog, net als de verantwoordelijkheid, en de administratiedruk is alleen maar groter geworden. Vroeger bracht de BOA een proces verbaal zelf bij de politie, die de zaak vervolgens afhandelde. Nu moeten WBE’s of grondeigenaren dat zelf via de BOA rechtstreeks regelen met het CJIB. Het is een hoop papierwerk en een flinke tijdsinvestering waar niemand op zit te wachten. Vorenhout: ‘Het is ook jammer dat wij geen algemeen opsporingsambtenaar artikel 141 Strafvordering zijn.
Wij zeggen al jaren dat de groene BOA’s algemene opsporingsbevoegdheid volgens dat artikel moeten krijgen.
Dat geeft ons meer handelingsbevoegdheid. Nu mogen we vaak niet meer doen dan de politie bellen als we iets signaleren dat buiten onze bevoegdheden valt, zoals de Wet Wapens en Munitie of de Opiumwet.’
De taak van de BOA is breed
Toekomst
Heeft de groene BOA in Nederland eigenlijk nog wel toekomst en wat betekent de komst van de nieuwe Natuurwet straks voor de opzichters in het veld? Leidekker: ‘Dat is nog heel moeilijk te zeggen. Maar stel nu dat er straks geen jacht meer is. Dan denk ik dat er ook weinig motivatie zal zijn om als groene BOA in het veld te functioneren. Zeker met de huidige kosten. De taak van de BOA is echter heel breed. Het gaat niet alleen om loslopende hondjes. De BOA heeft ook een maatschappelijke taak. Hij signaleert misstanden en houdt zich met veel zaken bezig die eigenlijk niet tot zijn functieomschrijving behoren. De recente vondst van een grote hennepplantage in Reuver is gedaan door een voorbijganger. Het zou mij niet verbazen als dat op die bijzondere plek een BOA is geweest. Nog een mooi voorbeeld: voor het onderzoek naar een moordzaak op de Posbank werd het politiekorps verdubbeld in omvang door BOA’s in te schakelen. Stroperij, XTC-afval: je hoeft de krant maar open te slaan of je ziet wat voor een belangrijke taak de groene BOA heeft en ik vraag mij af of de minister wel goed beseft hoe groot de waarde is van dit werk. Natuurlijk is het positief dat men in deze crisisperiode überhaupt met geld komt voor de opleiding, maar ik zou wensen dat de investering die de overheid doet in verhouding is tot de waarde van het werk in het buitengebied.’
Opleiding
De opleiding is al jaren een heet hangijzer. Niet alleen qua kosten, ook qua inhoud. De kennis moet vakinhoudelijker.Nu haken sommige cursisten af omdat ze in een zaaltje worden gestopt met een stapel wetboeken en een casus. Ze moeten van alles leren over bestuursrecht en economische delicten waar je als groene BOA nooit mee te maken krijgt. Leidekker: ‘De minister heeft toegezegd dat hij de opleiding wil aanpassen en ook de politie wil daar, bijvoorbeeld op het gebied van handhaving en proces- verbaal, een bijdrage aan leveren. Wij hebben als particuliere organisaties in ons gesprek met de minister aangegeven dat de opleiding in nauw overleg met de werkgevers afgestemd moet worden op het werkveld van de diverse BOA’s in al hun pluimage.’
Ogen en oren zijn onmisbaar in het veld – Foto: Eline Verwoerd
Ogen en oren
Ook Wim Grave, secretaris van KNJV, signaleert wel een aanzet tot verandering, maar vindt de situatie voor de groene BOA’s nog steeds zorgwekkend. Grave: ‘De opleidingskosten zijn nog steeds te hoog en de opleiding moet beter. In veel delen van het land kan er beter samengewerkt worden tussen politie en groene BOA’s en er zijn nog steeds te weinig WBE’s die het zich kunnen veroorloven om een (vrijwillige) BOA in dienst te nemen. Dat is zonde want we hebben in het buitengebied met de jagers een prachtig functionerend netwerk dat misstanden kan signaleren op plaatsen waar de politie niet meer komt. Die 28.000 jagers, aangesloten bij WBE’s, zijn de ogen en oren in het veld. Zij zouden moeten kunnen terugvallen op een BOA van hun WBE, want de opzichters die in dienst zijn van de grote TBO’s komen hun eigen werkgebied niet uit. Voorlopig blijft dat, vrees ik, niet meer dan een mooie droom. Het is voor de meeste WBE’s simpelweg onhaalbaar.’
Tekst: Oswin Schneeweisz – Foto’s: Jaap van de Waerdt(†) en Eline Verwoerd
Uit: De Nederlandse Jager, editie 18 – 2014
