Foto boer Evert uit duizenden gekozen
BARNEVELD / AMSTERDAM – In de nieuwe vleugel van het Rijksmuseum in Amsterdam hangt nu een foto van Brand Overeem (68). De expositie ‘Modern Times, fotografie in de twintigste eeuw’ toont beelden van de crème de la crème uit de hele wereld. ,,Dit is een geweldige eer, want ze hebben uit vele duizenden foto’s gekozen”, aldus Overeem.
Brand Overeem met de verkozen foto – Foto: ©Pauw Media
Verhaal achter de foto
Brand kent elke foto van de vierhonderd die in de hoofdstad worden geëxposeerd… én de fotografen die achter de camera stonden. De wand in zijn woonkamer staat vol met fotoboeken. ,,Ik sla ze steeds weer open om in te kijken”, zegt de Barnevelder. ,,Achter elke foto van die tentoonstelling zit een verhaal.
Het Rijksmuseum heeft een gigantische collectie opgebouwd, met alle bekende namen, zoals George Hendrik Breitner. Hij gebruikte zijn foto’s voor zijn schilderijen. Dat deed Martin Monnikendam ook.”
Op school schilderde Brand zelf ook graag en hij had wel gevoel voor kleur. Toch zwichtte hij al heel snel voor zijn eenvoudige klakcamera. ,,Dat waren ongecompliceerde foto’s. Techniek is voor mij niet belangrijk. Veel meer compositie, sfeer en het zien. Portretten die ik in de jaren zeventig maakte, waren wel hele krachtige mooie beelden door de opbouw. Maar dat zit hem vooral in goed kijken. Al dat gladde, digitale, scherpe en veel te mooie van tegenwoordig, daar heb ik niet zoveel mee. Die moderne camera’s maken het maar ingewikkeld en schieten hun doel voorbij. Ik houd van het rauwe, het zien en het vastleggen. Het moment, de bezieling.”
Je hoorde alleen het mes door dat brood gaan. Heel mooi. – Foto: ©Brand Overeem
Boterhammen
Het Rijksmuseum wilde de series in haar collectie opnemen van Overeem over het leven van Evert, de drie gezusters, plus een scherpe selectie van andere foto’s, in totaal 160 stuks. ,,Ze zijn daar in de beste handen die je je kunt voorstellen. Het is me overkomen. Die liggen nu tussen foto’s van de allergrootste fotografen als Robert Capa.”
Er is met de foto’s van boer Evert gekozen voor een tijdsbeeld van de Veluwe in de jaren zeventig. Overeem kan heel goed leven met de foto die het Rijksmuseum van Evert eruit pikte voor de tentoonstelling. ,,Je ziet Evert terwijl hij boterhammen snijdt. Er was een stilte. Je hoorde alleen het mes door dat brood gaan. Heel mooi. Ik wist op dat moment dat dit iets bijzonders was. Het was zo indrukwekkend. Het licht op die handen. Er was minimaal licht. Ik had een Hasselblad op een statief staan en had alle tijd om dit vast te leggen. Hij sneed dat op de milimeter precies. Het is de grote liefde. Ik zie dit een beetje als een icoon. Het staat symbool voor het hele oeuvre over hem.”
Evert Bouw op het land – Foto: ©Brand Overeem
Vriendschap
Brand vindt de boer Evert een heel bijzondere man. ,,Ik heb hem dertien jaar gevolgd. Elke dag ging ik wel even naar hem toe. Wat de Mona Lisa in haar ogen en gezicht heeft, dat heeft Evert in hoe hij de dingen doet. Hoe hij met de aarde en zijn dieren omgaat. Alles doet hij met liefde. We hadden iets samen, het werd vriendschap. Elke keer bracht het mij weer nieuwe beelden. Die waren niet geregisseerd, maar ontstonden vanzelf. Die kreeg je aangereikt. Ik had nooit gedacht dat het zo’n grote collectie en een boek zou worden.”
Teruggaan naar de eenvoud
Hoewel de beelden schijnbaar eenvoudige dingen laten zien, weet Brand dat er veel mensen zijn die ze als enorm waardevol ervaren. ,,Iemand had het boek met foto’s op zijn nachtkastje liggen. Hij had het moeilijk om in slaap te komen, maar het boek over Evert gaf hem rust. Dat heb ik ook gekregen. We kunnen zoveel van hem leren. Laten we in deze onrustige wereld maar teruggaan naar de eenvoud. Hij zou ook nu exact zo leven.
Levenswerk
Ik ben voor de krant overal in de wereld geweest, maar de foto’s over Evert vormen samen de mooiste reportage die ik ooit in mijn leven gemaakt heb.” Overeem schenkt uiteindelijk zijn hele erfenis van foto’s aan het Rijksmuseum. ,,Ik heb er lang over nagedacht. Maar wie wil er niet dat zijn foto’s of schilderijen op de beste plek komen die je maar kunt bedenken? Het is heel prettig om te weten dat je je levenswerk kunt schenken en dat het in goede handen is. Ik heb er een sterker gevoel bij dan dat ik het verkocht had. Ook voor Evert.”
Tekst: Freek Wolff
Ook gepubliceerd in de Barneveldse Krant van 15-11-2014
Met dank aan: Brand Overeem en Pauw Media
