Een haas in de houtwal – Foto: ©Louis Fraanje
Spoorzoeken
Sneeuw verraadt alles, wat er in de afgelopen nacht zoal rondgelopen en gehuppeld heeft en dat spoorzoeken is op zichzelf al een leuke sport. Wie de smaak er eenmaal van te pakken heeft, gaat zich langzaam maar zeker als een Indiaan voelen, doch het is niet zo gemakkelijk als het lijkt.
Konijnen- en hazensporen vormen hele paden, vogels drukken overal hun fijne prenten af en in het achterland van Roekel en Ginkel kunt u zien, hoe hert en ree, vos en everzwijn, bunzing en hermelijn hun nachtelijke weg gegaan zijn.
Ook van kleine drama’s vertelt de spoor- sneeuw nu en dan. Van achtervolging en dood. Het is een interessant boek, dat voor korte tijd opengeslagen voor u ligt. Maar u moet het lezen daarin leren! Een jachtopziener of boswachter kan u erbij helpen.
Winterakoniet – Foto: ©Hortus “Mare Liberum”
Rauwer is het leven
Rauwer en ruiger is het leven in de winter. Voor de in het wild levende dieren maar ook voor de planten. De laatste komen er wat gemakkelijker af, als een flinke sneeuwlaag hen beschermt tegen al te strenge vorst.
Het gebeurt heel vaak, dat een Winterakoniet met wijd open bloem onder de sneeuw blijft doorbloeien. >> zie foto rechts >>
Gaspeldoorn en kerstroos storen zich heel weinig aan sneeuw en kou, de bloemen van de winterjasmijn, die al te ver open waren, gaan niet meer dicht, maar de halfopen knoppen sluiten zich en wachten, onbeschadigd, op beter weer.
Doch een witte Kerst is bij lange na geen regel en de statistieken – ondanks hun nuchtere leerzame dingen – onthulden, dat we de laatste jaren maar een kans van één op zes hebben op winterkou en winterweer in de Kerstvakantie. Bovendien kan ’t op een en dezelfde dag in verschillende streken van ons land soms heel verschillend weer zijn. We moeten het dus maar nemen zoals ’t valt.
Zo mooi is het lang niet altijd met Kerst – Foto: ©Louis Fraanje
Hulst in ’t wild
Hulst blijft met zijn vrolijk-rode bessen de kerstversiering bij uitnemendheid, en ze is er dit jaar volop! Niet alle hulst is afkomstig uit kwekerijen, er zijn ook streken, waar deze evergreen vrij veel in het wild voorkomt en de plattelands- bevolking reeds begin december erop uit trekt om takken met bessen te snijden. Die worden dan ingekuild bewaard en tegen Kerstmis aan opkopers verkocht. Vroeger leverden de buurtschappen tussen Otterlo en Barneveld gewoonlijk een goede oogst, maar sinds ook daar de houtwallen grotendeels opgeruimd werden om een streep bouw- of weiland, verdwenen de donkere hulststruiken en -bosjes uit het landschap.
Een paar jaar geleden kregen we een seintje, dat het tussen Walderveen en Achterveld een en al hulst was, wat de klok sloeg. We namen dat met een korreltje zout, maar omdat we het altijd zo’n prettige sport gevonden hebben tegen kersttijd in ’t vrije veld onze hulst te zoeken, gingen we op verkenning uit. We zetten de fiets achter een houtwal en zwierven langs de modderige binnenwegen, maar nergens zagen we zo’n donkere, dichte struik in de kale wallen.
Rode bessen tussen glanzend groene bladeren – Foto: ©UH2011
Mooie vondst
Een melkrijder wees ons tenslotte een paadje. Dat ging naar een bosje en daar moesten ze staan, de hulstdorens. Maar toen we daar ter plaatse door een barricade van braamranken heen geworsteld waren en de rest van de wildernis kon- den inspecteren, stond er maar één hulststruik. Er zat geen besje aan.
Weer ging het verder. Een knollenplukker wist te vertellen, dat de meeste hulst al gesneden was. „Je binnen een bietje an de laote kaant,” zei hij. “Mar in de wal tussen ’t laand van Hent van Jan en Job van Kees sting nog wel wat”. Met deze wetenschap gewapend, werd de expeditie voortgezet.
Warempel plotseling zagen we niet ver van een boerenhuis een grote, donkere struik. Dat kon niet anders dan hulst zijn. Vol hoop stevenden we erop af. Tussen de glanzend groene bladeren gloeiden duizenden, vuurrode bessen. We zagen het al, toen we er nog honderd meter vandaan waren. Sprakeloos stonden we omhoog te kijken. Dat beloofde wat voor onze kerstversiering, maar we moesten dan maar eens even op de boerderij gaan vragen, of we er wat van hebben mochten.
’t Was afblieven
Het was echter niet meer nodig. Dwars door het weiland kwam een lange man in ’n manchester pak op ons afgebeend. Hij werd op de voet gevolgd door een monster van een bouvier, die bij voorbaat al z’n tanden ontblootte. Voordat er onzerzijds iets gezegd of gevraagd kon worden, klonk het: Afblieven! Met het nederigste stemmetje smeekten we daarop, of er niet een paar takjes afkonden, maar weer gromde de man: “Afblieven! Die boom is van de baron! Maak mer gauw daj-je wegkumpt: je steet hier ôk nog op verbôje grond…” We hebben toen maar fluks rechtsomkeert gemaakt. Zo ziet men, dat het hulst zoeken in het vrije veld niet altijd het gewenste resultaat oplevert en we zijn blij, dat de struiken in onze tuin nu ook, wat je noemt, onder de bessen zitten.
Ook de klokken van het witte kerkje in Hoenderloo luiden met Kerst – Foto: ©Louis Fraanje
Verlatenheid
De dagen voor Kerst kunnen met recht donkere dagen zijn. Geen sneeuw, geen vorst, geen zon. Mist of een dreinende regen kunnen het land onherbergzaam maken. Vooral het vlakke land. In de troosteloze weiden zwerft wat jong vee, ruig in het dichte winterhaar.
De wegen verdrinken in de modder, de avond valt vroeg na de dag, die niet meer is dan een korte schemering. Alleen in het bos is de verlatenheid niet zo somber. Soms gebeurt het dan, dat de wind opsteekt. Eerst onverhoeds, een kille vlaag over de eenzame vlakte. Dat is het aarzelend voorspel. De windstoten komen opnieuw, volgen elkander sneller op en straks dreunt het geweld van de noordwesterstorm over de wereld. De Wilde Jacht raast over de bossen, de duistere heidevelden, de dorpen en de steden. In hun huizen luisteren de mensen beducht naar dit onaardse tempeest.
Ver weg, ergens hoog in de toren, laten klokken hun bronzen stem horen – Foto: ©Engineers.online
Klokken luiden overal
Doch het is Kerstfeest en uit de ramen van de kerken straalt het licht naar buiten.
De klokken luiden en al scheurt de storm hun klanken uit elkaar, ze blijven onvervaard hun bronzen lied zingen uit de donkere torens en de knarsende klokkenstoelen.
Ze luiden overal, overal in dorp en stad. In de avond en in sommige streken zelfs diep in de nacht.
Hun echo’s klinken over het water van de vennen en de moerassen om stil te worden in het duistere bos. Is het een wonder, dat in oude tijden de legende der verzonken klokken ontstond?
De klokken, door de duivel uit de torens weggerukt, in poelen en kolken neergestort en daar wegzinkend,
dieper al dieper naar het binnenste der aarde. Maar die klokken waren immers niet tot zwijgen te brengen en in elke Kerstnacht dreunen ze opnieuw in het hart van de aarde, zo machtig en aan- houdend, dat hun geluid zich door de koude grond en het water heen voort- plant tot aan de oppervlakte. Wie geduld heeft om te luisteren, kan hun nachtelijke, onderaardse zang horen! Maar de duivel stopt woedend zijn vingers in de oren…..
De zonnestralen geven extra licht in het winterse bos – Foto: ©Louis Fraanje
Wonder van het licht
Het Kerstfeest staat voor de deur en hoe zakelijk wij ook denken te zijn, iets van het wonder beroert in deze dagen toch altijd opnieuw het mensenhart.
Vaak ondanks onszelf worden we gegrepen en bekoord door het sprookje en peinzend staren we door het raam naar buiten, in de duisternis van de midwintertijd. Wachtend op het licht van de ster, die stralen zal in onze verscheurde wereld.
Wachtend op het zingen der verzonken klokken. Dan keren we ons tot de intimiteit van de huiskamer en we staan rondom de kleine, donkere sparrenboom, waaraan de kaarsen nu ontstoken worden.
Symbool van het Licht, dat uit ’s werelds donkere wolken is opgegaan. Het Kind, dat geboren is om vrede te brengen op aarde. En… terwijl de klokken luiden door storm en nacht…., zeggen we tegen elkaar en tegen ieder ander: “Gelukkig Kerstfeest!”
©Jac. Gazenbeek(†) – December 1960
