Zwerven met Ton Heekelaar
Een zwerftocht vol herinneringen
In deze vier-delige serie neemt Ton Heekelaar u mee – in woord en beeld – op zijn zwerftocht door een deel van het Nationaal Park De Veluwezoom.
***
Over heuvels en door dalen
Geleidelijk zien wij een ruim en prachtige vergezicht over- en vanaf de Terletse Heide dat zich ontvouwd aan onze linkerzijde. Hier rusten we even uit en genieten van dit mooie open landschap.
Het is bijna niet te geloven, dat ruim honderd jaar geleden het overgrote deel van de Veluwe er zo uitzag. Er was zeker zo’n tachtig procent open heide en zandverstuiving en nog maar zo’n twintig procent bos over.
Inmiddels is de situatie nu precies omgekeerd en probeert men de nog zo’n twintig procent open terreinen zo te beheren, dat deze niet dichtgroeien. Eigenlijk een goede zaak, zo blijft het mooie en gevarieerde landschap van bossen en heidevelden op de Veluwe behouden voor de toekomst.
Terletse Heide gezien vanaf de Eerbeekseweg – Foto: ©Ton Heekelaar
IJstijd
Halverwege de Terletseweg gaan we via het tweede pad linksaf richting Hessengat/Eerbeekseweg. Wij passeren aan weerszijde van het pad een paar waterkolkjes. Deze zijn in vroegere tijd door de schaapherders gegraven om hun schapen te laten drinken. Ook aldaar zien wij links een oud wildweitje dat onder het personeel-NM bekend staat als het voormalige “korhoender-weitje”.
Mamoeten in de ijstijd – Foto: ©IJstijd.nl
Als we het hoogste punt hebben bereikt kijken we uit over een heidelandschap met veel reliëf. Als we goed kijken, dan constateren we dat we hier opvallend veel grind aan de oppervlakte zien……. Hoe komt dat?
De voorlaatste ijstijd van ca.150.000jaar geleden heeft dit landschap gevormd door stuwing en smeltwater. De Scandinavische ijskap lag tot aan de lijn Amsterdam-Nijmegen. In die tijd zijn de Utrechtse heuvelrug , de Veluwe en de Heuvelruggen van Salland & Twente ontstaan.
De laatste ijstijd van ca. 20.000 jaar geleden kwam het landijs niet verder dan Denemarken & Noord Duitsland.
Mamoeten
Het was wel erg koud (min -30) en er groeiden geen bomen. In feite bestond Nederland uit een Poolwoestijn waar de wind vrij spel had. Gevolg: verstuiving van lagen dekzand en zandheuveltjes. In de volksmond: “klapzand” genoemd waar geen steentje in zit. Er leefden ook mensen die jaagden op grote kudde paarden, bizons (lees; Europese wisenten) en………zelfs mammoeten.
Wij staan hier op een punt en kijken uit over een smelt-waterdal uit de ijstijd tussen De Beerenberg & Terletseheide. Het water werd via diverse geulen/slenken in zuid/westelijke richting naar de Rijn afgevoerd. Vandaar dat hier het zware materiaal is achtergebleven aan grind en stenen en het fijne zand is weggespoeld dan wel door de wind weggeblazen.
Het Hessengat in de Terletse Heide – Foto: ©Louis Fraanje
Hessengat
Wij vervolgen onze pad en gaan ter hoogte van het “Hessengat” rechtsaf, richting zweefvliegveld Terlet. In het eerste deel van mijn verhalenserie, vertelde ik dat de nederzetting Terlet waar het laatst boer van Veelen woonde en boerde, in vroegere tijden tevens een belangrijk punt van Hessenwegen uit Dieren en Eerbeek richting Ede was. Overblijfselen uit die tijd herinneren aan de voermannen met hun zwaar beladen wagens uit de Duitse-deelstaat Hessen zoals o.a. het “Hessengat” (drinkkolk voor trekpaarden.
Wolfsdel en wolven
Kort nadien zien wij aan onze rechterhand een geul/slenk door het landschap. Ook een smeltwatergeul als overblijfsel uit de ijstijd. Maar wat verteld ons de naam van deze geul?. Genaamd: “Wolfsdel”? Hier zijn wellicht tijdens de Middeleeuwen netten geplaatst om wolven te verschalken? Regelmatig werden in die tijd door wolven een slachting onder het vee aangericht! Er stond dan ook een vorstelijke premie op een dode wolf, gelijk aan een jaarsalaris!
Wolfsdel ontleend haar naam aan de wolven – Foto: ©Louis Fraanje
Tot slot
Wij volgen nu het pad richting Terlet. Langs dit pad heb ik wel eens “Warkruid” alias “Duivelsnaaigaren”, waargenomen. De plant met een wirwar van roodachtige draden blijkt een echte parasiet. Tot slot lopen we in één rechte lijn door het klaphek, langs een woning en via de tunnel onder de A.50 naar het eind/startpunt van onze zwerftocht. Parkeerplaats zweefvliegveld Terlet en restaurant “De Thermiekbel”.
Hieronder een overzicht van de zwerftocht, voor mensen die deze wandeling ook eens willen maken.
– Slot –
Noot van de redactie:
Wij danken auteur Ton Heekelaar dat hij ons heeft willen meenemen – in woord en beeld – op zijn zwerftocht door een deel van zijn oude werkgebied in het Nationaal Park De Veluwezoom. Als geen ander kent hij het gebied van binnen en van buiten, tenslotte heeft hij er niet voor niets zo’n veertig jaar lang als jachtopzichter/beheerder rondgezworven.
