Bosanemoon en speenkruid, onlosmakelijk verbonden
“Feest in de natuur”, ja, dat kun je wel zeggen nu de ‘Lente’ is losgebarsten en overal haar kleurrijke tapijt aan het uitrollen is. Tussen het kale hout van bomen en struiken in het bos, zien we overal op de bodem de witte bosanemoontjes. Een lust voor het oog dat maagdelijke wit tussen het dorre blad. Tegelijkertijd laat ook het fel-gele speenkruid zich overal in de wijde omgeving zien.
De bosanemoon(Anemone nemorosa) groeit op vochtige, matig voedselrijke, humusrijke grond in loofbossen en hakhout. Ook aan slootkanten in grasland en als stinsenplant is ze te vinden. Dus op de wat vochtiger bodem en in de buurt van beekjes en plassen op de Veluwe kunt u ze tegenkomen.
Het witte tapijt van de bosanemoontjes in het kale bos – Foto: ©Louis Fraanje
Vroege bloei
Het kleine tere bloemetje van de bosanemoon plant zich voort door middel van wortelstokken. Het vormt ook zaden met een mierenbroodje, waardoor ze door mieren verspreid worden. De bosanemoon is een vroege bloeier in het kale bos. Wanneer de bomen weer volop in het blad komen, en haar schaduw over de bosbodem werpt, is het snel gebeurd met het mooie witte tapijt en zal ze weer een heel jaar moeten wachten.
Het gele hart van de bosanemoon wordt omringd door heldere witte bloemblaadjes – Foto: ©Louis Fraanje
Stinsenplant
De bosanemoon is in eerst instantie een bosplant uit loofbossen. Maar daarnaast komt hij ook in graslanden en slootkanten voor. Mogelijk waren deze groeiplaatsen buiten het bos eerst bebost en handhaaft de plant zich na het rooien. In Nederland en België kan de soort plaatselijk algemeen zijn. Voor België wordt de soort voor boven de 300 meter in graslanden opgegeven. In Nederland komt de plant in streken met landgoederen voor als stinsenplant. Vaak zijn er dan planten met gevulde bloemen te vinden.
Uitbundig speenkruid
Soms verscholen, dan weer heel uitbundig, zien we in deze tijd ook de puntige gele bloemetjes van het speenkruid. Nou, uitbundig was het dit keer zeker. Toen wij ergens in de buurt van Voorstonden op de Zuid-Oost Veluwe reden, waren de bermen en slootkanten rijk versierd met honderden gele bloemetjes van het speenkruid. Daarnaast, soms er gewoon tussendoor, deed de bosanemoon haar uiterste best om ook gezien te worden. Gewoonweg een feest om te aanschouwen.
Berm en slootkant rijk versierd met gele en witte bloemetjes – Foto: ©Louis Fraanje
Wat is dat voor biesonders?
Vorige week gingen we letterlijk en figuurlijk door de knieën voor zoveel moois, ik bedoel, om ze wat beter voor de lens te krijgen. Zo geknield met de camera in de hand, ben je even helemaal in een andere wereld. Totdat je ineens achter je een mannenstem, met een duidelijk en onvervalst Amsterdams accent, hoort vragen: “Meneer, wat doet u daar, wat is dat voor biesonders? Ja, neem u mij vooral niet kwalijk, maar ik sag u daar so besig en dacht bij meself; die man is toch niks overkome?” Maar toen hij de camera zag, die ik vasthield, werd hem alles in één keer duidelijk.
Het gele tapijt van speenkruid met hier en daar een helder-witte bosanemoon – Foto: ©Louis Fraanje
Mooi op de Veluwe
“O, maar ik sie het al u maak un plaatje fan die mooie gele en witte bloemetjes! Wat sijn het eigenlijk voor bloemetjes? We sien se overal hier in dese omgeving, enne se sijn hardstikke mooi hoor!” Inmiddels was ook zijn vrouw gearriveerd en bevestigde zijn relaas, met daarop volgend: “Wat is het hier toch mooi op de Veluwe. As ‘t effe kan gaan we lekker fietse om te geniete fan de omgefing!” Nadat ik hen het één en ander had uitgelegd, bedankten ze me uitbundig voor de uitleg en vervolgden hun weg.
Oude benamingen
Nog nagenietend van deze spontane voorbijgangers, met hun onvervalste Amsterdams accent, bedacht ik mij ineens, hoe gewoon en tegelijkertijd hoe bijzonder dit eigenlijk is. De bosanemoon, maar vooral ook het speenkruid.Het gewone speenkruid(Ranunculus ficaria), dat bloeit tot bijna in mei, is een echte voorjaarsbloeier die behoort tot de ranonkelfamilie. De soortaanduiding ficaria komt van het Latijnse Ficus, dat vijg betekent.
Oude namen voor deze plant zijn ‘vijgwortel’, ‘oaneklootjes’ en ‘katteklootjes’. De naam ‘speenkruid’ is volgens sommigen afgeleid van de vorm van de knollen, die op kleine speentjes lijken. Volgens anderen is de naam afgeleid van de toepassing tegen aambeien, oftewel speen. Vroeger moest je veel dingen opzoeken in boeken etc. maar tegenwoordig kun je veel van dit soort dingen vinden op het internet.
