Boerderij staat op de as van de weg
Onlangs reed ik in de omgeving van Huis Voorstonden , een historische buitenplaats op de Zuid-Oost Veluwe. Het huis is privé, maar het naastgelegen parkbos is opengesteld voor wandelaars. Maar… daarover misschien een andere keer, want iets heel anders trok namelijk mijn aandacht. Een oude boerderij aan de Voorsterweg 148, waar je met een flinke grote slinger omheen moet rijden. Dit komt, omdat de boerderij eigenlijk op de as van de weg staat.
De boerderij aan de Voorsterweg 148, die op de as van de weg staat – Foto: ©JGS
Algemeen belang
Ik was nieuwsgierig geworden naar het hoe en waarom van deze ‘aparte’ situatie, en ben dus in de archieven van Rijksmonumenten in de Gemeente Brummen gedoken. Daarin kon ik lezen, dat deze boerderij vroeger als ‘Tolhuis’ fungeerde en daarom dus de kenmerkende ligging in de as van de weg. Daarnaast vernamen wij ook, dat er een watermolen annex bakkerij in is geweest. Voor wie mij daarover meer kan vertellen, houdt ik mij van harte aanbevolen!
Het betreffende gebouw is om verschillende redenen van algemeen belang: – vanwege de ouderdom; – vanwege de eenvoudige architectonische vormgeving; – als bijzonder en functioneel onderdeel van de buitenplaats Voorstonden; – vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats; – vanwege de kenmerkende ligging van de boerderij door zijn voormalige functie als tolhuis, in de as van de weg.
De boerderij aan de Voorsterweg in september 1967 – Foto: ©A.J. van der Wal / Rijksdienst voor het cultureel erfgoed
Ouder fundament
De hoek van het huis met een betonnen paal voor de zekerheid – Foto: ©JGS
De vermoedelijk laat 18e eeuwse boerderij (type hallehuis) op rechthoekige grondslag staat naar alle waarschijnlijkheid op de oudere fundamenten en ligt vanwege de voormalige functie van tolhuis in de as van de weg.
Het pand wordt door een zadeldak met wolfseinden overkapt. De kap (eiken gebinten) wordt bovenaan gedekt met riet en onderaan met grijze oud-Hollandse pannen. Op het wolfseind van de zuidgevel is omstreeks 1960 een dakkapel aangebracht.
Hergebruikte stenen
De gevels zijn opgetrokken met vermoedelijk oudere, hergebruikte stenen in kruisverband aan de voorgevel (zuid) en een onregelmatig verband aan de overige gevels. In de voorgevel zit vlechtwerk. De kozijnen (laat 18de-eeuws?) zijn ondermeer voorzien van zes-ruits schuiframen (ca. 1860). De meeste vensters zijn voorzien van luiken. De deeldeur in de achtergevel heeft een gave korfboog. In het interieur zijn onder meer van belang: de balkenplafonds, bedsteden, broodkastje, klampdeuren met betimmeringen.
Merkwaardige ligging
Zo ben ik weer heel wat wijzer geworden en heeft deze kenmerkende boerderij, met zijn merkwaardige ligging in de as van de Voorsterweg, ons een deel van zijn geheimen, prijsgegeven. Want… je wilt natuurlijk ook nog wat meer te weten zien te komen van haar vroegere functie als Tolhuis!
Ik vindt het echt geweldig, dat de boerderij er nog staat, iets wat getuigd van karakter en respect voor onze eigen cultuur. Daarnaast vindt ik het zeer opmerkelijk, dat op de hoek van het huis, aan de wegkant, eigenlijk geen sporen van beschadigingen zijn te vinden. Toch vernamen we dat er in het verleden nogal eens tegen de hoek van het huis is gereden, soms zelfs meerdere keren per week. Nou ja, je moet natuurlijk wel flink afremmen en goed uitkijken, maar is dat nou zo’n probleem? In onze gehaaste tijd, waarin alles moet wijken voor ‘snelheid’, en het woord ‘geduld’ onherkenbaar is geworden, is zoiets als dit gewoon een verademing!
Helaas is de achterzijde van de boerderij, door een rij bomen, aan het zicht ontrokken – Foto: ©JGS
Tenslotte…
Samen met de mensen van de Jac. Gazenbeekstichting wil ik proberen nog meer te weten te komen over deze merkwaardige boerderij, die voorheen als Tolhuis fungeerde. Het kan wel even duren, maar ter zijner tijd hopen wij u meer te kunnen vertellen.
Meer informatie: Alle rijksmonumenten in Brummen – Rijksmonumenten.nl
Bekijk ook het filmpje eens:
