Onmetelijke schuld
President Joachim Gauck tijdens zijn toespraak in Bergen Belzen – Foto: ©picture-alliance/dpa/P. Steffen
In Bergen-Belsen op de Lüneburger Heide is zondag 26 april jl. de bevrijding van het gelijknamige concentratiekamp Bergen-Belsen in 1945, nu dus zeventig jaar geleden, officieel herdacht. De Duitse president Joachim Gauck sprak de circa duizend aanwezigen toe, onder wie negentig overlevenden van het kamp.
Hij herinnerde aan de „onmetelijke schuld” van het Duitse volk. Bergen-Belsen, Buchenwald of Dachau, het zijn symbolen van de politieke, morele, culturele en humanitaire catastrofe veroorzaakt door het Derde Rijk, aldus de president.
Recht en menselijke waarden
Hij bedankte de Britse bevrijders van het kamp die op 15 april 1945 de poort van Bergen-Belsen met een tank omver reden. „De Britse soldaten waren de boodschappers van een democratische cultuur die niet op wraak op de vijand uit waren. Ze waren erop uit recht en menselijke waarden ook in Duitsland opnieuw te vestigen.”
Bezoekers op weg naar de gedenkplaats in Bergen Belsen – Foto: ©Louis Fraanje
Meer dan 200.000 gevangenen
De Nationalsozialisten hebben gedurende de Tweede Wereldoorlog het concentratiekamp Bergen-Belsen op de Lüneburger Heide afgebouwd. Van de meer dan 200.000 mensen, die daarheen gedeporteerd werden, stierven tussen 1941 en 1945 meer dan 52.000 KZ-gevangenen en 20.000 krijgsgevangen.
Een van de vele teksten op de gedenkmuur in Bergen Belsen – Foto: ©Louis Fraanje
Gedenkmuur
Mede omdat de Lüneburger Heide toch op veel punten overeenkomsten heeft met de Veluwe, vonden wij het belangrijk om ook deze kant van de medaille te laten zien. Daarom zijn wij natuurlijk verschillende keren op bezoek geweest in Bergen Belsen en hebben we ook bij de gedenkmuur gestaan. Daarop staan verschillende teksten in allerlei talen, die een aanklacht uitspreken tegen deze misdaad der mensheid. En steeds weer grijpt het je aan en voel je een beetje van de verschrikkingen die hier hebben plaatsgevonden.
Anne Frank (1929-1945) – Foto: ©picture-alliance
Anne Frank
Ook de door haar “Dagboek” beroemt geworden Joodse meisje Anne Frank stierf in het concentratiekamp. Anne Frank overleed begin maart 1945, haar graf en stoffelijk overschot zijn nooit gevonden
Op 4 augustus 1944 valt de SD na een telefoontje het achterhuis aan de Prinsengracht binnen en pakt alle acht onderduikers en een aantal helpers op. Anne en haar zus Margot komen in Bergen-Belsen terecht waar Margot begin maart 1945 overlijd, enkele dagen later bezwijkt ook Anne aan de gevolgen van ziektes en verdriet.
Gedenksteen
Jannie en Lientje Brilleslijper zitten in hetzelfde kamp als Anne en hebben contact met de zusjes Frank, Zij vonden de lijken van onder andere Anne en Margot achter de barak waarin zijn aan ziektes waren overleden. De lijken kwamen in een grote kuil terecht, welke is nooit precies vast komen te staan, want er waren meerdere massagraven. Wel is er een gedenksteen geplaatst voor de zusjes Frank.
Kinderen bij de gedenksteen van Margot en Anne Frank – Foto: ©Louis Fraanje
Bergen Belsen
In concentratiekamp Bergen-Belsen zijn ongeveer 50.000 mensen om het leven gekomen en ligt in tegenstelling tot bijvoorbeeld Auschwitz (Polen), in Duitsland, het was binnen de Duitse landsgrenzen het grootst en ligt 50 kilometer van Hannover. Aanvankelijk diende dit kamp om krijgsgevangenen op te sluiten, maar vanaf maart 1944 werd Bergen-Belsen een concentratiekamp. In de korte periode dat Anne en Margot er zaten en stierven kwam de helft van het totaal aantal slachtoffers om.
Foto van het bevrijde Bergen-Belsen gemaakt door een Canadese soldaat in mei 1945
Bezoekerscentrum
De Britten waren de eersten die op 15 april 1945 het kamp bereikten, zij troffen tienduizenden overlevenden aan. De lijken bleken ziektes te bevatten die zeer besmettelijk waren, ze konden niet anders dan de lijken en het gehele kamp in brand steken. Later werden er een bezoekerscentrum en een aantal monumenten geplaatst. Dat de zusjes Frank er overleden zijn staat vast, de exacte plaats niet, vandaar dat er één gedenkmonument voor beiden is geplaatst.
