Streupers of stropers en bosbessenplukken nostalgie?
Peet de streuper – Foto: ©Archief Heekelaar
Een ander punt: er wordt in het artikel gesproken over ene “Peet de streuper”, hij woonde in die tijd in een eenvoudig keuterboerderijtje in het veld achterin de Maander-buurt. Laat dat nu toevallig de streupersmaat zijn geweest van mijn opa Ceel Navest uit Ede De toenmalige jachthouder uit die tijd (naam vergeten) was dat gestreup op een bepaald ogenblik helemaal zat opdat de jachtcombinatie geen stuk wild meer over hield.
Streupers met streupers vangen
Er is een denkwijze onder jagers en landgoed eigenaren om wild te behouden: dan moet je de desbetreffende plaatselijke streuper aan stellen als toezichthouder/jachtopzichter. Die kent al het veld als zijn broekzak, alsmede alle “fijne kneepjes van het vak”! Daar is één voorwaarde aan verbonden: “dat de desbetreffende over sterke benen dient te beschikken die de weelde van vrijheid en vertrouwen kunnen verdragen”. Dat gebeurde ook zodat Peet zijn kleine boeren bedrijfje kon blijven runnen en daarnaast het jachtveld beheren voor de jachtcombinatie.
Weelderige wildstand
Ondanks dat de financiële bijdrage van de jachtcombinatie geen vetpot was, was het toch een welkome aanvulling bij de karige inkomsten uit het boerenbedrijfje. Weldra was in de ver weg gelegen weilanden en akkers die allen deel uit maakten van de Maander-buurt, weer een weelderige wildstand te bewonderen van: haas, konijn, fazant en patrijs. Dit uiteraard tot voldoening van de heren die de jachtcombinatie vormden. Die mooie wildstand was mede te danken aan mijn opa omdat hij het moreel van een goede vriend hoog in zijn vaandel had staan. Dan is het een goed gebruik dat je het wild in het veld bij je vriend respecteert en met rust laat!
Kleinwild tableau met 458 stuks wild bij Johanna Hoeve in1937 – Foto: ©Archief Heekelaar
Op de foto hierboven zit Gijs van Velthuizen op de voorgrond met hoed tussen het tableau tijdens een kleinwildjacht op Johannahoeve. Het is zo goed als zeker dat het kleine mannetje uiterst rechts de voormalige streuper (vriend van mijn
opa) Peet van Velthuizen is. Dat was namelijk een klein mannetje, oren kort aan de kop, maar voor de duivel niet bang.
Mooie dikke haas – Foto: ©Louis Fraanje
Konijn en haas
Voor het streupen liep in het Horabos en op de Sysselt ook nog menig konijn en een dikke haas voor de pot van mijn opa. Wanneer de opsteller dezer met mijn moeder in de jaren vijftig van de vorige eeuw bij mijn opa en oma aan de Zandlaan -op de grens van Ede en Bennekom- op bezoek gingen, dan kon ik het niet laten om even bij hen in het keldertje te gluren. Daar hing steevast een mooi wild konijn of dikke haas uit te stijven die vervolgens weldra in de pot verdween.
Hazenpeper van oma
De hazenpeper van mijn oma is in mijn herinnering onovertroffen. Dat komt wellicht doordat mijn opa als beroeps KNIL onder officier in Indië “bedis” heeft leren eten. Dus heeft hij de kunst van hete/sterke kruiden ook mijn oma bijgebracht. Met gevolg dat mijn oma en opa altijd veel “mee-eters” aan de keukentafel hadden.
Thans luxe poort naar voormalige woning Peet van Velthuizen – Foto: ©Ton Heekelaar
Op den duur besteedde Peet van Velthuizen meer tijd en zorg in (zijn) het jachtveld dan aan zijn gemengde keuter boerenbedrijfje. Toen Peet carrière maakte en als jachtopzichter werd aangesteld op landgoed Johannahoeve te Wolfheze, heeft hij terstond zijn boerderijtje met grond en al verhuurd/verpacht. Zelf ging hij met zijn gezin wonen in de vrijstaande jachtopzichterswoning gelegen tussen het waterpompstation en sportcentrum Papendal, pal naast Groot Klimmendaal aan de Amsterdamseweg te Wolfheze.
De tijd heeft niet stil gestaan opdat de voormalige jachtopzichterswoning van de oude streuper van weleer Peet van Velthuizen totaal is gerenoveerd en gemoderniseerd. Hierbij blijkt dat de toegangspoort ook een modificatie heeft ondergaan. Volledigheidshalve heb ik een kiekje
bijgesloten (als symboliek) van een snelle bolide voor zijn voormalige woning waardoor Peet werd geschept en dodelijk is verongelukt. (zie foto onder).
Voor zijn toenmalige woning aan de Amsterdamseweg werd Peet door auto geschept – Foto: ©Ton Heekelaar
Arnhemse streupers
Toen in de jaren dertig van de vorige eeuw ook de zoon van Peet genaamd: Gijs van Velthuizen als jachtopzichter op Johannahoeve werd aangesteld deed dat beruchte- en vermaarde duo het Arnhemse streupergilde huiveren. Het miegelde in die jaren van de konijnen. Niet een paar honderd, doch duizenden. Daar wilden die Arnhemse streupers wel een paar koperdraadjes (lees: wildstrikken) aan wagen. Daar bedoel ik feitelijk mee: dat men het risico nam om in aanraking te komen met de sterke kaken en vlijmscherpe hoektanden van de politiehond (ras/bouvier).
Volledigheidshalve vermeld: De beide jachtopzichters(sr en jr.) van Velthuizen hadden twee -uiteraard- zwarte bouviers als politiehond. De ene hond was een zogenaamd “sabbelaartje” die een model politiehonden certificaat had behaald, doch voor de praktijk waardeloos bleek. Dan was men in ieder geval verantwoordelijk voor de inzet van een politiehond!!! De ander bouvier was zo sterk als een leeuw, doch een hond zonder oren zoals men in het vakjargon pleegt te noemen. Die hond kende maar één commando: “stellen”. En hoe, heeft opsteller dezer zich door de zoon van Peet laten vertellen.
Halt politie
De bouvier stormde altijd recht op z’n doel af – ©Archieffoto
Deze hond ging altijd mee op streuperij jacht. Deze bouvier was immers toch ook zwart van kleur! Ook als een streuper stokstijf als een paal bleef staan was het commando terugroepen niet aan die bouvier besteed en stormde regelrecht op zijn doel af. Daarom gaven de door de wol geverfde groenjassen bij voorkeur op heel geruime afstand die streupers het commando: “Halt politie”. Dan hoopten zij stilletjes dat die streupers het hazenpad kozen en het gevolg zich laat raden. Een inderhaast opgetrommelde huisarts kwam bij wijze van spreken hechtdraad te kort om de vele bijtwonden in armen, benen en bil weer netjes te herstellen. Wanneer nadien de stroperij zaak bij de rechtbank in Wageningen in behandeling werd genomen vond de verdachte dat het proportionaliteit beginsel niet in verhouding stond.
Dus het geweldmiddel inzetten (dat is een politiehond) voor een paar konijntjes die toch onder resnulius vallen (aan niemand toebehoren) staat in geen verhouding. Dat betoog als laatste woord van de verdachte maakte bij de edelachtbare(n) rechter(s) geen enkele indruk. In tegendeel, de rechter liet vervolgens heel droogjes weten: “indien u zich daar niet had bevonden met het oogmerk zich onbevoegd -wild- wederechtelijk toe te eigenen dan had u ook geen last van de jachtopzichters en……….politiehond gehad”!!! Dus de streuper kon op Rijkskosten een tijdje brommen. Volgende zaak………
Bosbessen plukken
O-ja, in die goede oude tijd van bosbessenplukken had men van de grondeigenaar een schriftelijke vergunning nodig. Tijdens surveillance kwam de voormalige oud streuper Peet van Velthuizen regelmatig plukkers tegen die geen vergunning hadden. Dan had mijn vader een eigenaardige gewoonte en gaf een krachtige trap tegen de met bloed zweet en tranen verzamelde emmer overheerlijke bosvruchten. Gevolg: een hoop heisa en diverse vechtpartijen waarvan nimmer een proces-verbaal werd opgemaakt. Simpelweg omdat al dat papiergedoe niet de hobby van mijn vader was, aldus diens zoon Gijs van Velthuizen.
Bosbessenplukken in het Edese bos – Foto: ©Jac. Gazenbeek(†)
Oren kort aan de kop
Vervolgens deelde hij mede: Tijdens mijn gehele loopbaan als jachtopzichter (kleinwild en grofwild) heb ik t.a.v. de praktijken van mijn vader betreffende bosbessenplukkers (met- of zonder vergunning) mij altijd verre van gedistantieerd opdat ik met eigen ogen heb gezien dat je daar niets mee bereikt als uitsluitend heisa en een hoop geduvel. Maar ja, mijn vader had nu eenmaal de oren kort aan de kop, aldus zoon Gijs.!
Op hoge leeftijd was het gehoor van de -voormalige streuper- Peet van Velthuizen niet meer wat het geweest was. Wellicht door de vele knallen van zijn jachtgeweer had zijn gehoor ernstige schade opgelopen. Van oorbeschermers had men in die tijd nog nooit gehoord. Toen Peet dik in de tachtig was en met zijn fiets de Amsterdamseweg naar zijn huis over wilde steken heeft hij vermoedelijk een naderende auto niet horen aankomen. Hij werd gegrepen door die bolide en Peet was op slag dood.
