Een veelbesproken hert op de Veluwe…
“Ceasar in bronstgevecht op Asselse heide gesneuveld”.
Met deze kop meldde de Nieuwe Apeldoornse Courant op 29 september 1964 het einde van een veelbesproken en gefotografeerd hert. Het zal niet vaak gebeurd zijn, dat een hert zo duidelijk in de regionale, en later zelfs in de landelijke pers opdook.
Het kapitale hert Ceasar, trekt door de uitgestrekte dennenbossen van de Koninklijke Houtvesterij Het Loo – Foto: ©Fred Hazelhoff (†)
Teruggetrokken leefwijze
Het was zijn kapitale gewei – van een endenrijkheid en gewicht, zoals we die tot dusver alleen van Oost-Europese edelherten kenden – dat de aandacht trok. Al in de zomer van 1959 werd in de zuidelijke wildbaan van de Koninklijke Houtvesterij Het Loo, het jachtpersoneel geconfronteerd met een opvallende 22-ender. De leeftijd van dit hert werd, naar later bleek, te laag geschat op ongeveer acht jaar. Door zijn teruggetrokken leefwijze en het feit dat dit hert zich zo nu en dan uitstapjes veroorloofde buiten de wildbaan van Het Loo, waarbij het een raster van 2 meter hoog moest nemen, onttrok het zich aan de nieuwsgierige blikken van de toezichthouders.
Duidelijk is te zien dat het gewei van Ceasar volgroeid is. Achter Ceasar loopt een jonge twaalfender. Het gewei (zie de korte kroon) is nog niet volgroeid – Foto: ©Fred Hazelhoff (†)
Verwachte opgaande lijn
Dankzij het feit dat dit hert, dat pas in een later stadium de naam “Ceasar” kreeg toebedeeld, af en toe één van de toen nog in gebruik zijnde voerplaatsen bezocht, werden de afworpstangen gevonden. Deze wogen maar liefst 6,5 kilogram. De toen verwachte opgaande lijn in de gewei-ontwikkeling zette niet door. Met het nieuwe gewei was Ceasar een ongelijke 18-ender (18-14) geworden en brachten de stangen 1 kilogram minder op de weegschaal.
Ceasar als 20-ender – Foto: ©Fred Hazelhoff (†)
Teruggang van tijdelijke aard
De lange en droge zomer van 1959 en het daarop ontbrekende natuurlijke voedsel in de vorm van eikels en beukennootjes, dienden als verklaring voor deze negatieve ontwikkeling.
Dat de teruggang van tijdelijke aard was, bleek toen midden februari 1960 het volgende stangenstelsel werd binnengebracht.
Ceasar had zich ontwikkeld tot een ongelijke 24-ender en de stangen wogen ruim 7 kilogram. In de daarop volgende jaren zou het geweigewicht nog toenemen, maar een 24-ender werd Ceasar niet meer.
Rol van bijhert
Opvallend werd het bronstgedrag van dit edelhert genoemd. Verwacht werd dat Ceasar een dominante rol in de bronst (paartijd) zou spelen, maar juist het tegendeel was het geval.
Ondanks zijn machtige koptooi, slaagde hij er maar moeilijk in om een bronstroedel te veroveren en bij zich te houden.
Lange tijd moest genoegen genomen worden met de rol van bijhert. Na afschot van het plaatshert, een oude 12-ender, kon Ceasar het roedel overnemen.
Sterk teruggezet gewei
Toen in de zomer van 1964 werd geconstateerd dat Ceasar een sterk teruggezet gewei droeg en ook zijn conditie minder was geworden, werd besloten tot afschot over te gaan. Zover kwam het niet, want in de nacht van 22 op 23 september van datzelfde jaar, sneuvelde hij in een gevecht met een rivaal.
Het kapitale hert Ceasar met zijn roedel ‘s avonds laat tussen de eiken – Foto: ©Fred Hazelhoff (†)
Een unicum
Na uitvoerig onderzoek bleek ook, dat de leeftijd van dit hert niet, zoals eerder onjuist geschat, 12 jaar, maar liefst 16 jaar oud was. Ceasar was zeker toen, een unicum. In latere jaren werd het voorkomen van kapitale herten op Het Loo, maar ook in de vrije wildbaan, een vrij regelmatige verschijnsel.
Het was lange tijd gebruikelijk, om geweien aan de hand van een punten-systeem, op hun kwaliteit te beoordelen en er zelfs medailles aan te hangen. Op de internationale lijst van kapitale geweien scoorde Ceasar hoog en kon zich zelfs meten met bijvoorbeeld Oost-Europese soortgenoten.
Aan deze overwaardering van geweien lijkt gelukkig een einde te zijn gekomen. Nog maar zelden zien we bijvoorbeeld in jachttijdschriften, een kapitale edelhertentrofee met daaronder het behaalde puntental afgebeeld. De overdreven waardering van het gewicht werd vooral vanuit Duitsland gestimuleerd en vond daar zijn hoogtepunt tijdens de Nazi-tijd onder aanvoering van Reichsjägermeister Hermann Göring
Als ‘s ochtends het roedel van de heide af de bossen intrekt, zorgt het plaatshert Ceasar dat zijn roedel goed bijeen blijft – Foto: ©Fred Hazelhoff (†)
Selectief afschot
Het verschijnsel Ceasar deed hertendeskundigen naar de pen grijpen. Zij putten zich uit in het vinden van een verklaring voor de toen uitzonderlijke geweivorming van dit hert. Aangenomen werd dat Ceasar een afstammeling was van het kaalwild(vrouwtjesherten) dat in 1929 vanuit het toen wereldberoemde Oost-Pruissische roodwildrevier “Rominten” naar Het Loo werd overgebracht. Ook werd gewezen op andere factoren die de kwaliteitsverbetering van het roodwild op Het Loo beïnvloed zouden hebben. Zo kreeg selectief afschot de voorkeur en werd de stand drastisch verlaagd.
Het roedel trekt tegen de avond naar voedselrijke plaatsen op de heide – Foto: ©Fred Hazelhoff (†)
Voedselsituatie verbeterd
Door de aanleg van wildweiden en het verstrekken van bijvoer, werd de voedselsituatie voor het wild aanzienlijk verbeterd. De verbeterde leefomstandigheden zouden er dan de oorzaak van zijn geweest dat de erfelijke mogelijkheden tot het opzetten van een kapitaal gewei benut werden. De import van het Rominter roodwild is niet de enige bloedverversing geweest die men op Het Loo heeft toegepast. Daarover wellicht een volgende keer iets meer.
Tekst: JGS/Berthus Maassen – Foto’s: ©Fred Hazelhoff(1926- 2002)
Bronnen: E. Reinders: “Ceasar” – Een uitzonderlijk sterk hert in de wildbaan van Het Loo.(Nederlandse Jager. 7-11-1964)
E. Reinders: Herinnering aan Ceasar (Het Edelhert No.2. 1982)
W. Brandsma: Nogmaals Ceasar (Idem)
Ceasar in bronstgevecht op Asselse Heide gesneuveld (Nieuwe Apeldoornse Courant. 29-9-1964)
Ook gepubliceerd in De Veluwenaar 5e jrg. nr.4. oktober 1997
***
Nagekomen bericht uit de Leeuwarder Courant 1 oktober 1964
Bron: Delpher.nl
