Droom wordt wellicht werkelijkheid
Bij de opgravingen van de aarden ringwal bij Appel in 2008 spraken de archeologen hun hoop al uit dat de ringwal een rijksmonument wordt. Nu gaat deze droom wellicht werkelijkheid worden. Een droom die begon bij een toevallige ontdekking door Nijkerker Leendert de Boer. Hij was al veel in de natuur in en rondom Nijkerk te vinden, gefascineerd als De Boer was door de ontstaansgeschiedenis van dit gebied. De Boer is een erkend amateurarcheoloog is en van oorsprong leraar biologie. Heel vroeger, in de steentijd was er al bewoning op de plek waar buurtschap Appel nu ligt. Maar toen De Boer enkele cursisten meenam op een excursie had hij niet kunnen vermoeden dat hij op een unieke archeologische vondst zou stuiten.
Ook landeigenaar Van Beuningen heeft er geen bezwaar tegen dat de aarden wal de status van rijksmonument krijgt – Foto: ©Maranke Pater
Verdedigingswerk
“De glooiingen van deze aarden wal leken heel erg op dat wat ik bij de Uddeler Schans had gezien. Dit is eveneens een aarden ringwal.” Na zijn ontdekking meldde Leendert zijn vondst, waarop er twee proefsleuven werden gemaakt in de wal. Er werden niet alleen in de wal proefsleuven gemaakt, maar ook elders in de walburg. Hieruit vallen diverse zaken op te maken. Zo is de wal bij Appel naar alle waarschijnlijkheid gebruikt als verdedigingswerk en de wal stamt uit de elfde eeuw. Er zijn een aantal waterputten gevonden. De Boer: “In die tijd gebeurde het regelmatig dat de vijand de sloten vergiftigde, waardoor drinkwater niet te gebruiken was. Een waterput bood op zo’n moment uitkomst.”
De opgravingswerkzaamheden in 2008 van de ringwal bij Appel – Foto: ©Archief BDU
Boerderijen
Resten van ijzer doen vermoeden dat de aarden wal destijds een belangrijke rol in de ijzerhandel heeft gespeeld.
De Boer: “In die proefsleuven zijn ook resten van boerderijen gevonden, er zullen er meerdere hebben gestaan, waaronder een hutkom (ingegraven plaggenhut).
Ze stonden met de punt naar het zuidwesten toe, tegen de harde wind in, net als in Kootwijk, waar ook een opgraving is geweest.”
Nog meer in de grond
De boeren die in of bij de ringwal woonden, zijn naar alle waarschijnlijkheid uit het gebied weg getrokken toen Nijkerk stadsrechten kreeg. Binnen de ringwal, die een lengte heeft van 90 meter en een doorsnede van 60 meter, lag nog een ringwal met een doorsnede van 10 bij 15 meter. Dit was een eilandje binnen de ringwal met een doorsnee van ongeveer 10 meter met daaromheen een gracht. Na de opgravingen in 2008 werden de proefsleuven weer dicht gegooid. “Als je gaat graven in de zandgrond, gaat de structuur voorgoed verloren. Waarschijnlijk ligt er nog meer in de grond. Zo is het goed mogelijk dat er een uitkijktoren heeft gestaan en misschien vinden archeologen ooit nog eens een grafveld.”
Een droom die begon bij een toevallige ontdekking door Nijkerker Leendert de Boer – Foto: ©Maranke Pater
Banden met klooster
Het archeologische rapport ‘IJzer en Aarde’ dat destijds door de onderzoekende archeologen is opgesteld bevat aanwijzingen dat de bewoners van de ringwal waarschijnlijk banden hadden met het klooster Kemna, dat ook in Appel lag. De bronsbewerking suggereert dat de locatie een bovengemiddelde status had.
Het is inmiddels 300 jaar geleden dat andere walburgen zoals de Hunneschans, Duno en Heimenberg werden ontdekt De ringwal bij Appel heeft inmiddels al veel bekijks gehad. De wal is al opgenomen in fietsroutes en in busroutes van het IVN. In april 2016 neemt de minister van OCW definitief een besluit over het uitroepen van de wal als rijksmonument.
Erkenning
Leendert de Boer (links) en Arie van den Berg bij de ringwal in Appel – Foto: ©Maranke Pater
Ook de landgoedeigenaar, de heer van Beuningen heeft er geen bezwaar tegen dat de aarden wal de status van rijksmonument krijgt. De Boer: “Het is in ieder geval erg leuk dat iets wat je hebt ontdekt zo’n bijzondere status gaat krijgen.”
Arie van den Berg voorzitter van de natuurvereniging IVN is blij dat de aarden wal de erkenning krijgt die het verdient. “We zijn al met meerdere groepen op de ringwal geweest om de mensen ter plekke te vertellen over het bijzondere karakter en de bijzondere achtergrond van de ringwal.”
Tekst: ©Maranke Pater/BDU
Ook gepubliceerd in: Barneveldse Krant 14-11-2015
Extra info: Barneveldse Krant/Stad Nijkerk in 2011 – Meer info: Appel (Gelderland) – Wikipedia
