Zo af en toe, publiceren wij een verhaal dat afkomstig is uit een oud kranten- en/of tijdschriftartikel, geschreven door de schrijver, folklorist en natuurvriend Jac. Gazenbeek(1894-1975). Deze aflevering komt uit de “Toeristenkampioen” – 2e jaargang – 25 december – 1937. Vandaag is het dus precies 78 jaar geleden dat de schrijver dit mooie sfeerverhaal – letterlijk en figuurlijk – het Licht deed doen zien.
“Kerstweken van het jaar”
Dagen, weken waait de wind uit westelijke richtingen, een vochtige wind die riekt naar rottende bladeren en klamme mist. Herhaaldelijk jaagt de stuifregen over de heide, en een enkele keer valt er sneeuw, gestadig wast het water in beken en rivieren, en de bossen staan schimmig in de nevel, zodat zij doen denken aan een houtskooltekening, waarvan de markante lijnen werden verdoezeld.
Wanneer het water in rivieren en beken gaat wassen – Foto: Jac. Gazenbeek
Bemodderde schoenen
Dit is de tijd die velen koude rillingen bezorgd, als ze alleen maar denken aan het winterse vlakke land, de kale bossen, de lege akkers, en tòch – welk een sfeer van grootse eenzaamheid valt er te beleven, als wij in de Kerstweken van het jaar uitgaan tot de natuur van verlaten zandverstuivingen en afgelegen bossen, als wij zwerven langs de gouden rietzoom van plas of binnenwater!
Niet bang zijn voor bemodderde schoenen!
Dit is geen toerisme voor hen, die bang zijn voor bemodderde schoenen, maar…. wie jong is, of ouder geworden en jong van hart bleef, zal gaarne naar die streken trekken, waar de pracht van ons eigen, kleine land bewaard bleef. In dit zwerven schuilt een sterk sportief element, en het brengt kleur op de wangen en schittering in de ogen!
De bomen
Enkele bladeren vlinderen nog aan het glanzende winterhout, maar bij alle bomen is zichtbaar geworden, het wonderlijke samenstel van armen, geweldig als ledematen van reuzen, maar hoog in de lucht zich honderdvoudig verdelend tot een rank kantwerk.
De zomer toont ons het ‘bos’, de winter laat de ‘bomen’ zien, elk in zijn bijzonder bestel met zijn eigen artistieke schoonheid…. Wonderlijk geduldig staan de zwijgende bomen in het bleke licht der winterdagen. Door hun kruinen gonst de zang van de wind bij dag en nacht, en soms ook gaat de storm door hun aelusharpen: dan huilt en kreunt en kraakt het takkenstelsel, dan hebben de bomen iets tragisch gekregen, zoals zij daar staan, overweldigd en verontrust, de naakte armen vluchtend naar de luwte gestrekt, vastgeklonken aan de bodem tot aan het einde hunner dagen….
Wonderlijk geduldig staan de zwijgende bomen in het bleke licht der winterdagen – Foto: Jac. Gazenbeek
Oostenwind
Maar dan – na donkere, sombere weken, kan het gebeuren dat de wind uitschiet naar het Oosten; er rilt een vleug van koude door de lucht, de grond droogt snel op en het licht wordt van een verrassende klaarheid. Is de èchte winter, met vorst en ijs, thans in aantocht? Zal de nacht straks mysterieus zijn met fonkelende sterren en zilverglanzende maan?
Het schijnt van niet, want hoewel het koud blijft, glanzen in de avond de straatlantaarns in een witte, bijna ondoordringbare mist. Dit zijn de nachten, waarin het kostelijk borduursel van de rijp groeit aan de takken der bomen, aan grassen en smelen, langs afrasteringen en telegraafdraden, kortom aan elk ding, dat buiten was. In de ochtend kijkt de rode winterzon over een sprookjesland en zij ontsteekt in al die smetteloze versiersels een lichtspel van duizendvoudige vonken!
Intimiteit van de haard!
De eerste sneeuw
Het wordt kouder en kouder; ‘s nachts schildert de Noordooster, bloemen, rozen en varens op de ruiten, het wild trekt uit de bossen naar de roggevelden van de Eng, vaarten en plassen krijgen een ijsvloer. Doch enkele avonden later kruipen de sterren weg achter een grauwe wolkendeken en de lucht smaakt naar sneeuw.
De intimiteit van het leven binnenshuis wordt diep gevoeld en gewaardeerd; achter de mica-venstertjes van de haard gloeit het warm-rode, koesterende vuur en de wind, die het met felle lippen aanzuigt, maakt in de schoorsteen hoge, joelende geluiden. Zie foto hiernaast >>
Buiten in de grondeloze nacht begint de eerste sneeuw zich los te maken en als we later eens even het gordijn opzij schuiven, blijkt een vaag wit reeds zichtbaar op de grond: de voorbode van het sprookje, dat aan de aarde voltrokken wordt….
Uit: Toeristenkampioen – 2e jaargang – 25 december 1937 –
Lees ook: Midwinter op de Veluwe – Deel 2 – Slot
