Martien Haffmans(1927-2004) – Foto: ©JGS/Nico Rippen(†)
Je raakt er nooit op uitgekeken
“Juist door Gazenbeek ben ik in de natuur geïnteresseerd geraakt. In 1942, ik was toen 15 jaar, kreeg ik voor mijn verjaardag zijn boek “Fluisteringen van het verleden”. Schitterend dat.
Pupil van Gazenbeek
Hij was de eerste die zó over de Veluwe schreef, dat je er wel op uit moest gaan,” aldus Martien Haffmans, wildfotograaf en, zoals hij op de Veluwemiddag in zaal Floor te Lunteren in mei 1993 van zichzelf zei, een pupil van Gazenbeek.
Boerendorp
Hij is geboren en getogen in Ede. “Als jongens zwierven we echt overal. Ede was toen nog een boerendorp; je was meteen in het bos, bij Kreel en Mossel. Er stond daar zo’n eikenbosje waar we hutten in bouwden. Wandelaars waren er nauwelijks. Recreatie had je toen nog niet, de mensen hadden weinig vrije tijd.”
Fotograferen
“Na de oorlog deed ik voor het VVV wandelingen op zaterdag, de hele dag waren we dan op pad met zo’n twintig man. Het VVV was daar het eerste mee, verder was er nog niets, geen IVN en zo. Later ben ik begonnen met fotograferen. Dat werkt als een ziekte, ik kon er niet meer mee stoppen; heel fascinerend is het. ‘s Morgens vroeg op, de bossen in en maar sparen voor grotere lenzen. Het ging van kwaad tot erger.”
Reformwinkel
Tot voor twee jaar(1991) had Haffmans een Reformwinkel, de eerste hier in de omgeving, fotograferen bleef een hobby, de winkel ging voor. Aan de muur van z’n werkkamer hangen een paar prachtige platen van eigen hand; jonge vossen, herten, een korhaan. Lachend zegt hij: “Het is ook een beetje “de domste boer heeft de dikste piepers”, hoor. Dat zegt tenminste een vriend van me altijd als hij weer wat foto’s heeft gezien.” En dan: “Zet dat er maar in, da’s een mooie uitdrukking.”
De Grotestraat in Ede. Rechts de Oude Kerk met de gerestaureerde deur uit het jaar 1968. Rechts voorbij de bomen Woninginrichting J.A. Paap & Zn.. Verderop de winkel van Haffmans in 1968 – Foto: J.G. Hartgers (Gem. Ede) – Archiefno: GA27805
Jac. Gazenbeek
Aangestoken door Gazenbeeks verhalen raakte hij later met de schrijver bevriend. “Gazenbeek diepte alles uit; als er iets was, waarover nog niemand had ge-schreven, dan zocht hij het uit. Ik ging wel eens met hem mee, bijvoorbeeld naar de schans bij Renswoude. Als we dan zo fietsten, staken overal de boeren en buitenmensen de hand naar hem op, “Heuh, Gazenbeek”, klonk het dan. Iedereen kende hem.
Hij moest toen een reportage maken over de Slaperdijk met een foto erbij. “Fiets jij er eens een eindje op”, zei hij, “da’s mooier op de foto”. Hij had er altijd graag mensen bij op. Als ik Gazenbeek moet typeren dan was hij een hele aardige, beminnelijke kerel met een hoop humor. Hij kon de dingen prachtig vertellen; in het voetlicht staan was niks voor hem. Ik ben een man van ‘t schrijven, niet van het woord, zei hij dan.”
De bewuste foto, waarop een nog jonge Martien Haffmans een stukje met zijn fiets over de Slaperdijk rijdt ± 1938 – Foto: Jac. Gazenbeek(†) –Archiefno: GA11435
Op weg geholpen
“Ik deed voor RONO, de voorloper van Omroep Gelderland, eens een interview met Gazenbeek. Heb je nog een mooi verhaal, vroeg ik hem. “In 1938 had ik een reportage gemaakt”, zei Gazenbeek,” over de bossen rond Ede. Op een gegeven moment fiets ik op het Kreelse Pad en zie een familie, fietsen in het gras, die met het blad op de knie de Panorama aan ‘t bestuderen waren. Kan ik helpen, vroeg ik ze. “Nou, zeiden ze, we hebben zo’n mooi verhaal gelezen over Mossel en Het Planken Wambuis, die meneer Gazenbeek kan het mooi vertellen, maar we weten niet meer waar we zijn”. Ik heb ze maar weer op weg geholpen, zei Gazenbeek.” Heb je nog gezegd, dat jij dat verhaal had geschreven, vroeg ik hem. “Welnee, zei hij, nergens voor nodig.”
Natuur is in
Somberheid over de toekomst heeft hij niet. “Als je kijkt wat er nog is, dan hebben we meer dan we vroeger dachten dat we nu nog zouden hebben. En natuur is helemaal in geraakt. Het is wel eens een beetje te veel van het goede. Die excursies naar zo’n wildkansel bij de Hindenkamp in Ede, da’s een goede zaak; dat kanaliseert tenminste weer wat. Die mensen lopen niet maar zo – op goed geluk – door de bossen te struinen, maar zien wild en komen nog wat te weten ook. Dat is voor iedereen beter.”
Jonge vossen op het Planken Wambuis bij Ede – Foto: ©JGS/Martien Haffmans(†)
Enthousiast
“Vossen vind ik het mooist om te fotograferen. Die spanning hè, wanneer je voor een hol zit; komen ze eruit of niet.” Natuurmens Martien Haffmans raakt enthousiast. “Gisteren had ik een fluiter voor de lens. Zo’n knalgeel vogeltje, dat geen moment stil kan zitten. Zo verschrikkelijk mooi was dat. Je raakt er nooit op uitgekeken!”
Tekst: ©JGS/Rob Wijnsma – Eerder gepubliceerd in De Veluwenaar no. 4 oktober 1993
***
Martien Haffmans was niet alleen een enthousiast fotograaf, maar ook een begenadigd verteller. Veel inwoners van Ede en omgeving, zullen zich zijn dia-avonden herinneren, waarin hij met talloze aanstekelijke verhalen zijn liefde voor de natuur in woord en in beeld overbracht. Helaas is Martien Haffmans niet meer onder ons, maar zijn verhalen en foto’s zullen altijd blijven! Hij werd geboren op 13 september 1927 en stierf op 13 januari 2004
Met dank aan: Gemeentearchief – Ede
___________________________________________________________________________________________
Meer over de collectie van Jac, Gazenbeek en de stichting: Gazenbeek archief inventariseren, een…
