Van half juni tot half juli zijn vliegende herten te zien in de bossen op de Veluwe
Afgelopen zaterdag, 4 juni 2016, belde Evert Hoegen uit Stroe: ‘Op de muur van ons huis aan de Stroeërweg 59 zit een vliegend hert. Het is een mooi groot beest.’ Op zo’n telefoontje zit ik in deze tijd van het jaar te wachten, want het is al jaren geleden dat ik een vliegend hert heb gezien. ‘Ik kom er meteen aan’, laat ik weten. Het enorme kever zit stil op de muur naast de voordeur. Het is een mannetje, herkenbaar aan de grote uitgegroeide kaken. Zo’n waarneming is een zeldzaamheid. De keren in mijn leven dat ik een vliegend hert heb gezien, is op de vingers van één hand te tellen.
Een vliegend hert op een eik aan de Stroeërweg in Stroe. Opvallend zijn de grote geweiachtige uitgroeisels van de bovenkaken. De grote kever wordt van half juni tot half juli gezien en leeft slechts vier weken in oude eikenbossen op de Veluwe. Het waarnemen van een vliegend hert is steeds weer een verrassing – Foto: ©Gerrit de Graaff
Vroege waarneming
De reuzenkever zou eigenlijk op een oude eik moeten zitten. ‘Die staan hier niet in de tuin, maar wel aan de overkant van de weg.’ Evert trekt oude handschoenen aan en pakt de spartelende kever voorzichtig op en zet hem op één van de dikke eiken langs de Stroeërweg. ‘Wat een kracht heeft dat beest in zijn poten’, constateert Evert. Nu worden wat foto’s gemaakt, ook door de buren. Je moet de krant bellen! ‘Die is hier al…’, roept Evert. Ons land is zo’n beetje de noordgrens van het voorkomen van vliegende herten in Europa. Het waarnemen van een vliegend hert op 4 juni is trouwens vrij vroeg.
Het mannetje vliegend hert is ongeveer acht centimeter lang en is daarmee ook de grootste kever van Europa – Foto: ©Gerrit de Graaff
Duitsland
Jaren geleden logeerden wij een paar weken in de Pfälz in Duitsland. In een oud eikenbos in het Naturpark Pfälzerwald wemelde het van de vliegende herten. Hier maakten wij voor het eerst kennis met deze grote insecten. Vooral tegen de avond, als ze actief worden, is het een bijzondere ervaring als zo’n groot beest langs je heen komt vliegen. We waren daar in de tijd dat er vliegende herten zijn: tweede en derde week van juni. Ook in de eerste paar weken van juli zijn er nog vliegende herten te zien.
Voor gaaien en kraaien schijnt een vliegend hert een lekkernij te zijn. Ze vliegen met zo’n groot beest in de snavel naar een bospad, slaan hem kapot op een steen en eten het binnenste op. De rest blijft liggen. Het pad lag bezaaid met stukken van vliegende herten. Tijdens een wandeling raapten we de schilden, poten en ‘geweien’ op. We hebben geprobeerd van de vele onderdelen een paar vliegende herten in elkaar kunnen lijmen en dat lukte heel aardig. Dit was trouwens de eerste kennismaking met de vliegende herten, maar dat was in het buitenland. Later hebben we bij het Aardhuis bij Nieuw-Milligen en in de boswachterij Kootwijk een vliegend hert gevonden.
Het vrouwtje vliegend hert heeft geen geweiachtig uitgegroeide bovenkaken en is dus een stuk kleiner – Foto: ©Gerrit de Graaff
Leefwijze
Vliegende herten kun je alleen aantreffen tussen half juni en half juli. Om in leven te blijven drinken ze van het sap van de eiken dat op beschadigde plekken uit de stam vloeit. De paring vindt plaats in deze periode. Het vrouwtje heeft geen ‘gewei’ en is daardoor een stuk kleiner. Ik zeg steeds ’gewei’, maar het is natuurlijk geen gewei. Het zijn uitgroeisels van de bovenkaken die kennelijk als wapen dienen in gevechten tussen mannetjes onderling. Na de paring legt het vrouwtje eitjes in verschillende eikenstobben.
Uit een eitje komt een larve die leeft in verrot hout van levende eikenstammen. Na ongeveer drie, soms vier jaar is de larve volgroeid: een rups zo dik als een vinger en ongeveer tien centimeter lang. Spechten en wilde zwijnen azen op die larven. De larve verpopt zich in de herfst diep in het vermolmde hout van een eik. Net als dat het geval is bij meikevers, vindt er een gedaanteverwisseling plaats en komt in de maand juni van het jaar daarop een prachtig vliegend hert te voorschijn. Bijna alle waarnemingen van een vliegend hert moet ik hebben van lezers van de krant, zoals Evert Hoegen in Stroe, want zelf zoeken naar zo’n kever in de bossen is onbegonnen werk.
Deze eik aan de Houtbeekweg bij Stroe, is in trek bij de vliegende herten. Dit exemplaar is zojuist tevoorschijn gekomen – Foto: ©René de Graaff
Beschadigd
In de eikenbossen in de boswachterij Kootwijk weten we drie oude eiken die beschadigd zijn door de larven van vliegende herten. In deze tijd van het jaar lopen we er vaak even langs. Maar meestal is er niets te beleven. Je moet aanwezig zijn als een vers exemplaar naar buiten komt, maar dat kan ook over een week. René de Graaff heeft meegemaakt dat een prachtig vliegend hert tevoorschijn kwam uit één van de beschadigde eiken (foto).
Ook gepubliceerd in Barneveldse Krant – 11-06-2016 – Aflevering 513
