Herinneringen wekken achterdocht
Willem Koestapel (1874-1961) – Foto: ©Archief JGS
Willem Koestapel, was de norm. Zoals Koestapel leefde, dat was het helemaal. Koestapel was een vakman die dag en nacht bij zijn dieren was. Een vast woon- of verblijfplaats had hij niet. Dat was nog eens een echte…
Deze en nog meer opmerkingen over de oude herder Koestapel werden me regelmatig toegeworpen door de oudere inwoners van Loenen, die hem nog hadden meegemaakt. Hij was ooit herder op hun eigen markegronden. Zo langzamerhand kreeg ik een beeld van wie Willem Koestapel was en vooral ook hoe er in het dorp over hem werd gedacht. De sfeer die van de herinneringen uitging wekte achterdocht bij mij.
Door Nederland
In zijn jaren schrokken de mensen zich een hoedje als Willem met zijn kudde voorbij trok. Dat-ie brutaalweg gazons kaal achterliet en moestuinen in stoppelvelden veranderde, werd naderhand als een leuke eigenschap geroemd. Om zijn uitzonderlijke manier van leven werd Koestapel als een “echte” beschouwd. Zelfs Willem Duys haalde de herder in de vroege tv-jaren naar de studio.
Hij zwierf door Nederland met zijn schapen en ook overschreed hij ’s lands grenzen tot op de Lüneburger Heide. Maar zijn laatste jaren trok hij niet meer en bleef in onze onvolprezen Loenermark. Hij droeg een lange jas die niet uitging wanneer hij zich een sponde maakte tussen zijn dieren. Wassen was er niet bij. Eten kreeg hij van mensen die hem een warm hart toedroegen. Of soms kreeg hij het niet….
Cos Mouw
Ik herinner mij nu een verhaal van een kleurrijke collega, Cos Mouw van Elspeet, nu zo’n veertig jaar geleden. We waren aan het schapenscheren op Hoog Buurlo, bij Eelke de Jong. Cos vertelde vol vuur dat Koestapel lang geleden op zijn eigen wijze eten insloeg. “Eens, op de Amersfoortseweg, tussen ’t Loo en Uddel, had Koestapel de bermen onder controle. Huisvrouwen uit Uddel kwamen met fietstassen vol van de markt in Apeldoorn. Hij hield ze aan en vroeg wat ze in hun tassen hadden. De vrouwen moesten de tassen dan leeghalen en Koestapel pikte in wat hem beviel”. Hoe onbehoorlijk dat ook was, we genoten van Cos’ vertelling. Op dat moment waren wij niet meer aan de thee… dat zeg ik er – voor de zekerheid – maar even bij.
Schaapherder Cos Mouw (1943-2014) – Foto: ©Louis Fraanje
Schapen in de tuin
Op de grote dag van het schapenjaar trok ik met de kudde naar het dorp om ze hun scheerbeurt te geven. Natuurlijk schoten ook mijn schapen onderweg de groenste moestuintjes in. Zulke mooie kroppen sla vinden ze nooit op de heide… Wat ik ook deed, ze wilden niet anders dan in de tuinen. Toen de burgers stokken tevoorschijn haalden, zag ik mijn kans. Ik riep: “Zo heb ik het geleerd van Koestapel. Dat was nog eens een echte herder”. Geen dorpeling zag de lol in van mijn woorden, maar sinds die dag hoor ik opmerkelijk minder over mijn excentrieke voorganger.
In dankbare herinnering aan de Elspeter herder Cos Mouw. Een volstrekt unieke figuur, vakbekwaam traditioneel herder, met een schat aan anekdotes in z’n geheugen. Telkens direct voor het oprapen. Het publiek luisterde graag naar Cos, als hij ze bij de kooi de mooiste verhalen schonk. Eind 2014 riep de Grote Herder hem naar huis. In het hart van zijn Christien en Evert, ja, in het hart van tallozen die hem hebben meegemaakt, leeft hij voort. Iedereen mag dan uniek zijn, maar enkelen zijn toch unieker dan anderen!
Tekst: ©Sjoerd Stellingwerf – zomer 2016
Lees ook: De herder op de grote stille heide
