Koekoek laat anderen het zware werk doen
De koekoek is een schuwe vogel die je wel vaak genoeg hoort, maar niet zo vaak te zien krijgt. Het mannetje heeft een grijze bovenkant, maar bij het vrouwtje bestaan er twee kleurvarianten: grijs en bruin. In de vlucht vallen de spitse vleugels op, die doen denken aan de vleugels van een valk.
Onlangs kwamen wij hem toevallig op het spoor, toen we over de Zuid-Veluwe reden en de vogel vanaf de grond naar een boomtak zagen vliegen. Eerst dachten we dat het een torenvalk was, maar iets in zijn vlucht deed ons twijfelen. Toen de vogel eenmaal op de boomtak van een oude den was geland en wij hem echt goed duidelijk in de lens hadden, was er geen twijfel meer mogelijk, het was… de koekoek!
De koekoek zit op een tak van een van een oude dennenboom – Foto: ©Louis Fraanje
Luiwammes
Hoe mooi en melancholiek ook zijn zang weerklinkt door bos en veld, voor wat het gezinsleven betreft, is het een luiwammes. De koekoek brengt namelijk niet zelf haar jongen groot, maar laat het broeden en grootbrengen van de jongen over aan andere vogels. De koekoek is hierin dermate gespecialiseerd dat de eieren lijken op de eieren van de gastouders.
Meestal komt het ei van de koekoek eerder uit dan de andere eieren in het nest. De jonge koekoek gooit vlak nadat het uit het ei is gekropen de andere eieren en eventuele jongen over de rand van het nest, zodat de vogel al het door de gastouders aangevoerde voedsel op kan eisen. Het vrouwtje legt in ieder nest slechts één ei en bezoekt op deze manier ongeveer tien nesten per broedseizoen.
Opeens kwam hij aangevlogen en ging wat dichterbij op een boomstronk zitten – Foto: ©Louis Fraanje
Stiekem
Toch waren we blij verrast, toen we hem eenmaal goed in de lens hadden gevangen. Zoiets overkomt je niet zo vaak, dat is echt een zeldzaamheid, want de koekoek is ook best wel een stiekeme vogel. Een tipje van de sluier hebben we al eerder opgelicht in het verhaal, voor wat betreft het gezinsleven. Zelfs de nakomelingen van de koekoek zijn geen haar beter, die hebben ook van allerlei trucjes verzonnen om hun gastouders te verleiden om hen te voeren.
Hij balanceerde op het uiterste puntje van de tak- Foto: ©Louis Fraanje
Dichterbij
Tot zover even enkele belangrijke ‘weetjes’ over de koekoek zelf, want eigenlijk is en blijft het een bijzonderheid, dat we hem nu voor de lens hebben. Inmiddels was hij wat dichterbij gekomen en zat hij op een dode boomstronk rustig om zich heen te kijken.
Terwijl hij zo op het uiteinde van de tak balanceerde, hielp zijn staart hem daarbij om hem in evenwicht te houden, die ging dan telkens op en neer. Blijkbaar had hij op dit moment meer belangstelling voor de hapjes, in de vorm van allerlei insecten in zijn buurt, dan dat hij zijn alom bekende roep liet horen, helaas! Nog even een laatste blik en daar verdween hij in de richting van het bos en was het voorbij.
De koekoek komt aanvliegen bij de heiningpaal – Foto: ©Louis Fraanje
Geluksmoment
Een paar dagen later hadden we weer het geluk om de koekoek te ontmoeten, maar nu op een hele andere plek en wel in het ons zo vertrouwde ‘Rauwe Veld’. Op een afgelegen weggetje in het boerenland zagen we hem ineens vanaf een oude knotwilg naar een heiningpaal vliegen. Van een afstand leek het net op een kleine duif.
Daar op de paal, bleef hij eventjes zitten en keek argwanend in onze richting, helemaal op zijn gemak was hij niet, want al wiebelend verplaatste hij zich steeds. Toch kon den we hem mooi op de gevoelige plaat vastleggen, wat voor ons het ‘geluksmoment’ van die dag is geweest!
Vanaf de heiningpaal keek hij argwanend om zich heen – Foto: ©Louis Fraanje
Zomervogel
In Nederland (en heel West-Europa) is de koekoek een uitgesproken zomervogel, hij arriveert pas in de tweede helft van april. Begin augustus verlaten de oude koekoeken ons land alweer. De jonge volgen dan een maand later.
Het winterkwartier bevindt zich in Afrika ten zuiden van de evenaar. Daar geeft hij de voorkeur aan de nabijheid van water en savannegebieden met acaciabegroeiing. Zoals veel trekvogels vliegt de koekoek voornamelijk ‘s nachts waarbij op de terugweg per etmaal zo’n 50 kilometer wordt afgelegd. De route voert midden over de Middellandse Zee.
Van een afstand lijkt het net een kleine duif – Foto: ©Louis Fraanje
Wensen
Wij zelf hebben nog nooit de kans gehad om een koekoeksjong op een nest van zijn of haar pleegouders te fotograferen, maar hopen dat ooit eens voor elkaar te krijgen. Zo blijft er altijd wel wat te wensen in de natuurfotografie en dat is ook juist de charme ervan.
Schitterend boek
Wie echt meer over het intieme leven van de koekoek wil weten, kan ik alleen maar het allerbeste boek aanraden, een schitterend boek, dat dan ook het meest complete verhaal over deze bijzondere vogel beschrijft. Het boek is vorig jaar 2015 in het Engels verschenen en onlangs ook vertaald in het Nederlands. Het is geschreven door Nick Davies en uitgegeven bij Atlas Contact. Meer info: De koekoek – Nick Davies
____________________________________________________________________________________________________
Bekijk en beluister de koekoek in het filmpje:
