Een prachtig wandelpark en een attractie voor toerist en vreemdeling
Als het kasteel met zijn bossen en weiden verkocht wordt, dat dan Barneveld’s gemeentebestuur de wijsheid moge hebben en de voortvarendheid zich dit bezit te verwerven; als prachtig wandelpark, als recreatie-oord voor de bevolking, als attractie ook voor toerist en vreemdeling!
De koeweide in het Schaffelaarse bos met zijn romantische boomgroepen – Foto: ©Jac. Gazenbeek
Hakfort
De eigenlijke oorspronkelijke naam was Hakfort, maar het kasteel werd herdoopt naar de bekende historische figuur, die waarschijnlijk tot de Hakforts behoorde of er althans mede verwant was. Het tegenwoordige kasteel werd in 1854 door Baron Van Zuylen van Nijevelt opgetrokken en onder leiding van een Engelse architect gebouwd in de z.g. Tudor-stijl.
Op het landgoed hebben oudere kastelen gestaan, waarvan de tekeningen nog bewaard gebleven; ze werden gesloopt of vielen ten prooi aan de vlammen. Zo verging het ook de statige behuizing die hier door Baron Van Essen in 1767 gesticht was als het middelpunt van een vorstelijke bezitting, naar de smaak van die tijd versierd met vijvers, beelden een sterrebos, enz.
Het aardige sluisje wat de watertoevoer naar de grachten regelt – Foto: ©Jac. Gazenbeek
Kleurige middeleeuwen
Wij vinden de sporen daarvan hede ten dage nog terug en altijd weer gaat er een grote bekoring uit van de statige beukenlanen, de romantische boomgroepen en de schilderachtige doorkijkjes. Een grote weide, omgeven door een brede gracht en zwaar geboomte, wijst nog de plaats aan van een der oudere kastelen…..
Als u hier op een zonnige voorjaarsdag rondzwerft en luistert naar het concert uit duizenden vogelkelen, zult u zich afvragen: “Wat zal er met “De Schaffelaar” gebeuren in de nabije toekomst?” Zullen wij hier tot in lengte van dagen naartoe kunnen gaan om er te dromen van de kleurige middeleeuwen, zullen de bemoste, oude beelden daar blijven staan bij de donkere ingang van het bos? Zullen de verweerde leeuwen, die eenmaal de adelijke wapenschilden droegen, op hun plaats kunnen blijven…?
Schitterende tuinbeelden in de omgeving van de koeweide
in het Schaffelaarse bos – Foto’s: ©Jac. Gazenbeek
Museum Nairac
Wanneer u door de lanen van “De Schaffelaar” hebt gedwaald, breng dan nog even een bezoek aan het museum Nairac, dat in het Gemeentehuis is ondergebracht en waar u een belangwekkende verzameling antiquiteiten, vanaf de vroegste tijden daterend, kunt bewonderen. Romeinen n Franken, Gothen en Saksen lieten in Barneveld’s omgeving hun sporen na, en in het museum vindt u urnen, wapens en sieraden it de steen- en bronsperiode, oude munten, een tufstenen Christuskop uit de 11e eeuw, een merkwaardig crucifix uit de kerk van Garderen, een mammoetkies uit het Zwarte Veen, enz. Geschilderde glazen met wapenschilden uit de gesloopte herenhuizen uit de omgeving ( in de gemeente vindt men niet minder dan zeventien namen, eenmaal door adelijke Gelderse geslachten gedragen!) zijn hier samengebracht met fraaie bas-reliëfs, antierke meubels en vele andere curiosa die wij in dit bestek niet kunnen vermelden.
Een boerin bij een van de oude Veluwse boerderijen op Landgoed De Schaffelaar – Foto: ©Jac. Gazenbeek
Weekend-tocht
Inderdaad, Barneveld is niet enkel het dorp van de kippen en de eieren, het is een oeroud centrum, dat zijn sfeer nog niet geheel verloren zag gaan en door zijn historische herinneringen, zijn kasteel, zijn oude boerenhoeven, zijn plantenrijkdom, de belangstelling van iedere Nederlander meer dan waard is!
Wij beperken ons in deze aanbeveling tot een weekend-tocht met opzet tot het dorp en zijn naaste omgeving. Wanneer wij op andere delen dezer grote gemeente uw aandacht wilden vestigen, bijvoorbeeld op het landelijke Voorthuizen met het prachtige Grijze Veen (een fraaie hei en de plas), de Zeven Bergjes (prae-historische grafheuvels), of op Kootwijk met de ongeëvenaarde stuifzanden, of op Garderen, wel – dan zouden wij ruimte te kort komen.
U ziet hieruit echter, dat Barneveld een gemeente is, die zich – qua natuurschoon – kan meten met de meest gerenommeerde streken van ons mooie land.
Tekst: ©Jac. Gazenbeek, voorjaar 1938
