Geboeid door hout
Daarover heb ik u uitgebreid verslag gedaan in mijn vorige verhaal: Bomen zagen op Planken Wambuis, maar toch ben ik weer eens gaan kijken hoe of het erbij lag. Nou… alles lag keurig opgestapeld langs het bospad en het was een imponerend gezicht om die metershoge houtstapels eens van alle kanten te bekijken. Op de achtergrond stonden de lariks in vuur en vlam vanwege de herfst.
Vandaag kijken we eens niet met een ‘bosbouwkundig’ oog, maar vanuit de ogen en het hart van de bomenliefhebber en gebruiker. Want ik blijf het zeggen, zoiets doet je wat, het maakt iets los in je. Al van jongs af aan, ben ik geboeid door ‘hout’ en of het nou komt, doordat mijn verre voorouders, houtbewerkers, timmerlieden, meubelmakers en wagenmakers waren, ik weet het niet. Deze liefde wordt gedeeld door de Zeeuwse tak in ons geslacht, namelijk Peter Fraanje.
Alles ligt keurig opgestapeld langs het bospad – Foto: ©Louis Fraanje
Natuurlijk bouwen
Dr.ing.Peter Fraanje(1961) is directeur van het Nederlands Verbond Toelevering Bouw (NVTB). Peter werkt sinds 1988 aan een duurzame en innovatieve bouwindustrie en promoveerde in 1998 aan de Universiteit van Amsterdam op het terrein van duurzame grondstoffen voor de bouw
Peter Fraanje, directeur van het Nederlands Verbond Toelevering Bouw (NVTB). – Archieffoto
In 1999 verscheen zijn schitterende standaardwerk “Natuurlijk bouwen met hout” met als ondertitel “33 boomsoorten die zich thuisvoelen in Nederland”, 448 pagina’s over bomen. Bosbouw, houttechniek, bouwkunde, mythologie, cultuurhistorie en volkskunde komen allemaal aan bod in dit standaardwerk voor architecten, natuurbeheerders, ambtenaren, timmerlui en iedereen met een hart voor bomen en hout. Met honderden foto’s en 33 houtsneden.
Pleidooi en respect
In dit boek worden 33 – meest – inheemse boomsoorten gepresenteerd, van appelboom tot zilverspar. Naast een beschrijving van de bomen en hun betekenis voor de mens, komen ook de eigenschappen van het hout en de toepassingsmogelijkheden aan bod. Het met fraaie foto’s geïllustreerde boek is een pleidooi voor meer respect voor bomen en een hoogwaardiger gebruik van hout. – Hieruit citeer ik enkele kenmerken van de lariks of lork:
Een larikstakje tussen de stammen en een…
…duidelijke waarschuwing – Foto’s: ©Louis Fraanje
Cultuur & betekenis
“De lariks wordt ook wel lork of lerk genoemd, apenhaar, lerken- of lierboom of larie. Oude namen zijn lorckenboom en terbentynboom. De boom is genoemd naar de plaats waar hij door de Romeinen voor het eerst werd gezien, namelijk Larignum in de Alpen. De gewone lariks heeft in het Latijn het achtervoegsel ‘decidua’, wat achtervoegsel betekent.
Net als veel andere coniferen is ook de lariks symbool van onsterfelijkheid. Sommige Siberische stammen zagen de lariks als wereldboom, waarlangs maan en zon naar beneden gingen in de vorm van zilveren en gouden vogels. De lariks was waarschijnlijk niet bekend bij de oude Grieken, maar wel bij de Romeinen”.
Een aardige doorkijk naar het lorkenbos aan de overkant – Foto: ©Louis Fraanje
Belangrijkste bosboom
“De Europese lariks is al vroeg, in 1620, uit het oorspronkelijke groeigebied de Alpen geïtroduceerd in Engeland. In 1738 en daarna door de tweede hertog, James van Athol, en nog meer door de vierde hertog werd de boom met enthousiasme aangeplant. De vierde hertog plantte 17 miljoen lorken aan en zijn voorbeeld werd gevolgd door veel anderen, zodat in het midden van de 19e eeuw de lariks één van de belangrijkste bosbomen was geworden. Vooral in het 18e eeuwse Schotland werd het aanplanten van lariks een heuse manie. Nog steeds zijn fraaie bomen uit die tijd te bewonderen (onder andere in Dawyck aan de Tweed in Schotland).”
Een mooi contrast van de houtstapel met het bos – Foto: ©Louis Fraanje
Kruising
“In de 19e eeuw brak een ziekte onder het Europese lariksbestand uit die een verwoestende werking had en epidemische vormen aannam. Een kruising van de Europese lariks met een Japanse soort leverde een bastaard op die meer weerstand tegen ziekten had. De eenhuizige lariks onderscheid zich van de andere belangrijke naaldhoutsoorten door het verlies van zijn naalden in het najaar. Als zaailing, met zes tot acht kiemblaadjes en ook de eerste vier jaar van zijn leven behoudt de lariks echter de naalden”.
Tot dusver Peter Fraanje, en voor wie meer wil weten over bomen, de achtergronden ervan en hun betekenis voor ons mensen, is het boek een echte aanrader! Lees meer >>>
Natuurmonumenten heeft weinig op met houtproductie, dat blijkt wel uit een deel van de tekst op het mededelingenbord, dat we bij de houtstapels tegenkwamen:
Natuurmonumenten werkt aan een natuurlijker bos. De werkzaamheden zijn noodzakelijk voor de ontwikkeling tot een natuurlijk en gevarieerd bos. Het huidige bos is ooit aangeplant voor de houtproductie en bevat niet de variatie in boomsoorten, leeftijd en structuur die zo waardevol is in een natuurlijk bos. Op de open plekken die achterblijven na het vellen kunnen allerlei zaden en sporen kiemen. Varens, struiken en bomen zoals de inlandse eik, berk, lijsterbes, grove den en beuk doen hun intrede en maken het bos rijk in variatie.enz.
Natuurlijk heeft zij ten dele gelijk, maar dan zal men toch zeker ook iets aan haar beleid ten opzichte van het wildbeheer moeten doen, anders vrees ik voor het resultaat. Onderaan het artikel kunt u lezen waarom.
Jong- en oud lariksbos in herfsttinten op de Veluwe – Foto: ©Louis Fraanje
Vies woord
Nog nagenietend van het schitterende kleurenspel van het herfstige lariksbos, denk ik na over de tekst op het bord en vindt ik het erg jammer, dat men zo afkerig staat tegenover de houtproductie. Natuurlijk is een gevarieerd bos aantrekkelijker voor mens en dier, dat begrijpt een kind zelfs nog. Maar wat is er mis mee, om ook een deel van het bos voor de houtproductie te gebruiken? Ecologisch denken en tegelijkertijd ‘verantwoord’ economisch denken, kan heel goed samengaan op weg naar een duurzaam bosbeheer!
Die verandering zien we bijvoorbeeld in het beleid van Staatsbosbeheer, dat jarenlang vooral gericht was op ontwikkeling van natuurwaarden, daar is de laatste jaren productie en economie geen ‘vies’ woord meer. Bewust wordt nu productiebos geplant dat over dertig à veertig jaar geoogst kan worden. Dat is volgens een woordvoerder van SBB, investeren, ook voor toekomstige generaties. Maar productie moet in evenwicht gaan met de andere twee peilers van Staatsbosbeheer, recreatie en natuurontwikkeling en zo blijven we maar tuinieren op de Veluwe!.
De donker-groene spar, steekt duidelijk af bij de goud-gele lariks – Foto: ©Louis Fraanje
Tenslotte…
“Minder grote dieren en meer bos!”
Zolang sommige natuurbeheerders maar blijven denken, dat wij in dit piepkleine landje een echte wildernis kunnen creëren, waarin de wolf, beer en wisent vrij zouden moeten kunnen rondlopen, komt het nooit en te nimmer goed met het bos. Het is toch waarlijk van de zotte, om met je armen over elkaar, het bos op te zien vreten door de grote aantallen dieren die er in leven!
Blijkbaar hebben we nog steeds niets geleerd van het falende beleid in de Amsterdamse Waterleidingduinen en de Oostvaardersplassen en blijven we gewoon op de oude voet doorgaan. Al met al zullen wij uiteindelijk toch onze handen uit de mouwen moeten blijven steken, anders kunnen we straks zonder de bomen, het bos niet meer zien!
