Nostalgie bij een oude schoolplaat…
Al bladerend door het boek van mijn herinneringen, valt mijn oog op een oude schoolplaat, met daarop een aantal bosarbeiders die bezig zijn met het kappen van bomen en het wegslepen ervan.
Alleen de titel al “In het bosch”, die eronder staat en ook nog in de oude spelling, die sch-spelling van de s-klank is echter officieel pas afgeschaft in 1947; toen werd de spelling-Marchant (die al sinds 1934 op scholen werd onderwezen) officieel. Al die mooie gekleurde platen met o.a. tekeningen erop van de natuur en het leven op de boerderij, ook de voorstellingen uit de bijbel vond ik altijd al erg boeiend, ik kon er uren naar kijken!
In het bosch – Het volle leven, serie timmeren plaat 1. – W.K. de Bruin
Ot en Sien
Tegelijkertijd moet ik weer terugdenken aan de leuke wandeling, die ik vorig jaar juni maakte met de kinderen van de christelijke basisschool “Het Mosterdzaadje” in Gortel.Ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van de school, had men van maandag 1 t/m zaterdag 6 juni, een feestweek met allerlei activiteiten. Halverwege deze week, op een prachtige woensdagochtend, ging ik met de kinderen, die verkleed waren als Ot en Sien, naar het Kroondomein, waar jachtopzichter Jan Huttinga een mooie plek voor ons had uitgezocht om te vertellen.
Lees ook: Veluwse verhalen tijdens feestweek in Gortel…
Aan het einde van de feestweek was er op zaterdag 6 juni, een jubileumbijeenkomst in de hervormde kerk van Emst, waarbij het prachtige jubileumboek “Getuigen in Gortel” gepresenteerd werd. In de namiddag volgde de reünie van oud leerlingen en personeel met prachtig zonnig weer, waarbij ook Fransien en ik van harte welkom waren. Oude tijden herleefden en je kon op de foto in gezeten in de schoolbank van een oud klaslokaal, daar hebben we dan ook dankbaar gebruik van gemaakt.
Mooi geïllustreerde uitgaven
Louis en Fransien Fraanje weer even terug in de schoolbank – Foto: ©Archief Fraanje
Uitgeverij-directeur Eduard Benjamin ter Horst jr. (1865-1905) vond het bestaande lesmateriaal voor de scholen nogal stijf en slecht verzorgd en het was juist zijn bedoeling fraaie, mooi geïllustreerde uitgaven op de markt te brengen. Zijn ideeën kwamen treffend overeen met die van Hindericus (Rieks) Scheepstra (1859-1913).
Jan Ligthart
Tijdens gesprekken tussen Ter Horst en Scheepstra werden allerlei plannen besproken die uiteindelijk zouden worden uitgevoerd in samenspel met een schoolmeester uit Den Haag, die over uitzonderlijke pedagogische kwaliteiten beschikte: Jan Ligthart.
Het Volle Leven
Tussen 1905 en 1909 werd door uitgeverij J. B. Wolters in Groningen “Het Volle Leven” uitgegeven. Het bestond uit vier series van zes schoolplaten met bijbehorende handleidingen en werkboekjes. Ze waren geschreven door Jan Ligthart, Hendricus Scheepstra en W. Walstra. Er horen 24 schoolplaten bij de methode van “Het volle leven”. Er zijn 4 series (timmeren, grasland, metselen en bouwland) van elk 6 platen.
Het boomen vellen – Opnieuw getekend door A.M. Güthschmidt
Kinderen
De platen sluiten aan bij het kinderleven. Op alle platen zijn kinderen getekend. De kinderen zijn de hoofdrolspelers in een verhaal. De vertelling staat voorop, vervolgens komen de platen en dan de leerstof, die er uit afgeleid wordt. De kinderen op de eerste serie platen (timmeren) zijn: Pim en Mien, Jan en Lina en Roosje. Op andere platen verschijnen weer andere kinderen. De namen vind je ook weer terug in de leesboekjes (bijvoorbeeld: De wereld in). Ook andere boeken sluiten aan bij de leerstof van de platen: leerboeken (Samen op weg) of leerleesboeken (Op de fiets door Nederland).
Suggesties
In de handleidingen van “Het Volle Leven” staan veel suggesties voor werkstukken, liedjes en andere opdrachtjes, die aansluiten bij de schoolplaten. Als je de platen gaat bekijken, zul je ze vanzelf ontdekken.
De schoolplaten zijn oorspronkelijk getekend door W.K. de Bruin (timmeren en metselen) en Cornelis Jetses (grasland en bouwland).
Later zijn de series timmeren (door A.M. Guthschmidt) en metselen (door C. Jetses) opnieuw getekend.
Voor elk van de thema’s zijn project-boekjes samengesteld. Geschikt voor de laagste groepen van de basisschool. Hierin staan de originele werkstukjes van het “Het volle leven”, maar ook suggesties voor een moderne bewerking.
De schoolklas, nostalgie uit vroeger jaren – Foto: ©Hanneke Wildschut
Nationaal Onderwijsmuseum
Het Nationaal Onderwijsmuseum (voorheen Nationaal Schoolmuseum) is een cultuurhistorisch museum over de ontwikkeling van het onderwijs in Nederland. Het museum is in 1981 opgericht, toen nog onder de naam Nationaal Historische Onderwijscollectie en gevestigd in Zoetermeer. Inmiddels is het museum uitgegroeid tot een gerenommeerd kennisinstituut met een omvangrijke collectie op het gebied van onderwijs. In totaal beheert het museum meer dan 350.000 voorwerpen die op de één of andere manier iets met onderwijs te maken hebben. Daarmee is het Onderwijsmuseum het grootste Onderwijsmuseum ter wereld. Behalve het verzamelen en tentoonstellen van deze collectie richt het museum zich ook op onderzoek.
Van 1989 tot 2012 was het museum gevestigd in de oude gemeentebibliotheek van Rotterdam aan de Nieuwe Markt in Rotterdam. Daarna verhuisde het museum naar een tijdelijke locatie in Dordrecht aan de Nieuwe Haven 26. In juli 2015 werd het geheel vernieuwde Onderwijsmuseum geopend door minister Jet Bussemaker (Ministerie Onderwijs Cultuur en Wetenschap). Het Onderwijsmuseum is gevestigd in het gebouw De Holland van architect Sybold van Ravesteyn aan de Burgemeester de Raadtsingel 97 in Dordrecht.
Het Nationaal Onderwijs Museum in Dordrecht – Foto: ©Ronald van den Heerik
Onderwijs – over vroeger, voor later, van nu
Ieder zijn eigen schooltijd. Generatie op generatie. Veel veranderde in de loop der tijden. Maar de vragen blijven steeds hetzelfde. Wat moet je leren? Welke vakken zijn belangrijk? Hoe leer ik het beste? Leerkrachten vroegen en vragen nog steeds: hoe motiveren we de leerlingen, hoe leiden we hen naar een plekje in de maatschappij?
Onderwijs voedt de samenleving. Maar weerspiegelt die ook. En dat al eeuwenlang. Het Onderwijsmuseum laat in de tentoonstelling het verleden en het heden zien. Elke tijd zijn eigen onderwijs. Onderwijs dat bij de samenleving past. Onderwijs is voor iedereen herkenbaar. Je eigen school herinner je tot in de details. Dat is altijd al zo geweest. De school, de schooltijd stelt iets voor in elke jeugd, in elk leven. Dat was toen, is nu en zal straks – bij gezondheid – ook zo zijn.
Kijk en luister. Verwonder en geniet in het Nationaal Onderwijsmuseum
Openingstijden museum
maandag tot en met zaterdag van 09.00 tot 17.00 uur – zon- en feestdagen van 11.00 tot 17.00 uur
Het museum is gesloten op Eerste Kerstdag, Nieuwjaarsdag en Koningsdag.
Adres en contact
Nationaal Onderwijsmuseum – Burgemeester de Raadtsingel 97 – 3311 JG Dordrecht – Telefoon: 078 632 68 20
Met dank aan: Jan Ligthart Genootschap
___________________________________________________________________________________________________
Lees ook: Mijn kindertijd op de Veluwe – Deel 7
____________________________________________________________________________________________________
Bekijk ook het filmpje van Beeld en Geluid:
