Wat gebeurt er nu met het regenwater in de bodem
Wat er nu met het regenwater gebeurt dat op de Veluwe valt, kunt u zien in de volgende grafiek. U kunt zien dat er een verdamping is van ongeveer 57% van al dat gevallen water. Mondiaal is dat tussen de 52-55 %. Het zijn vooral de naaldbomen op de Veluwe die veel water verdampen. Veel natuurorganisaties streven er nu naar om naaldbomen (deels) te verwijderen en te vervangen door andere bomen of het gebied te veranderen in een zandverstuiving, zoals op het Wekeromse Zand is gebeurd.
Drinkwater en industrie
Het overige water wordt door verschillende partijen gebruikt, waarvan het drinkwater en de industrie het belangrijkste aandeel vormen. Vitens is het bedrijf dat op de Veluwe het drinkwater oppompt. Dat is hier van heel goede kwaliteit, nadat het door het zand gedurende een verblijf van vele jaren in de bodem is gezuiverd. De sprengenbeken vormen slechts een klein deel van deze afvoer. Bij Ede is tien jaar geleden de ENKA gesloten en is de grondwateronttrekking gestopt. Nu is de afgelopen drie jaar weer zichtbaar dat in de sprengkoppen en beken van het Renkums beekdal weer substantieel meer water stroomt. Industriële onttrekkingen hebben dus grote invloed op hun omgeving.
Met Vitens zijn afspraken gemaakt om een deel van het water dat bij Epe via sprengenbeken wordt afgevoerd op een aantal plaatsen weer terug te pompen. Dit is een van de middelen om verdroging tegen te gaan. De Bekenstichting heeft een adviesgroep met hydrologen, die zeer goed bekend zijn met de Veluwe en die samen met Waterschap en Provincie streven naar meer onderzoek te doen naar hoe het water zich in de bodem verplaatst en hoe groot nu precies die verdamping aan het oppervlakte is. Onderzoek hiernaar vindt momenteel plaats op o.a. op De Hoge Veluwe. De grootste verliespost is echter de kwel, dus water dat door de druk vanuit het midden van de Veluwe naar de diepte wordt gedrukt en aan de zijkanten te voorschijn komt. Soms dichtbij in sprengkoppen (beginpunt van een sprengenbeek) maar ook vaak verder weg, in de gebieden in Flevoland, aan weerszijden van de IJssel en in de Betuwe.
Voorbeelden van sprengkoppen op de Veluwe
– Foto’s Wiebe Kiel
Beekherstelprogramma
Het is dus zaak om zuinig te zijn op het water. De Veluwse Bekenstichting die nu 37 jaar bestaat, heeft jarenlang meegeholpen en geadviseerd bij het herstel van al de prachtige sprengenbeken. Beken die wij als Culthuur Historisch erfgoed beschouwen. Dat herstelwerk is voor een groot deel uitgevoerd door het Waterschap Vallei & Veluwe. Door toedoen van een aantal verontrustte land- en beekeigenaren zijn de verwaarloosde beken op de Veluwe middels een herstelprogramma hersteld en zijn bodemverontreinigingen bij oude molenplaatsen verwijderd. Dat herstelprogramma is inmiddels formeel afgerond. Door voortschrijdend inzicht en regelgeving is het Waterschap Vallei en Veluwe, samen met gemeenten de afgelopen jaren aan de slag gegaan om de waterkwaliteit in de beken te verbeteren. Ook in de beken rondom Lunteren zijn hiertoe verschillende maatregelen genomen.
In bijvoorbeeld de Leuvenumse beek zijn door Natuurmonumenten, samen met het Waterschap maatregelen genomen om de ecologie in de beek en het omringende bosgebied te verbeteren. Maar ook zijn dit maatregelen die de verdroging van het bosgebied moeten tegen gaan. Als Bekenstichting kijken we dan of de beken hieraan een bijdrage kunnen leveren zonder dat het Cultuur Historisch karakter van de beek wordt aangetast. U kunt zien in de grafiek, dat de beekafvoeren minimaal zijn in vergelijking met de verdamping- en kwelhoeveelheden. De gemeente Ede heeft middels een klankbordgroep onderzocht welke gedachten en ideeën er leven om het buitengebied vitaal te houden en de beken zijn hiervan een onderdeel en kunnen hierin een bijdrage leveren.
Begin van de Nederwoudse beek – Foto: Wiebe Kiel
De Beken Atlas Veluwe (BAV)
De Bekenstichting heeft dit jaar, samen met Provincie Gelderland een Digitale Bekenatlas gepubliceerd, welke is te vinden via de snelknop BAV op onze website of via www.bekenatlas.nl U kunt hier alle beken op de Veluwe en in uw omgeving vinden, met de bijbehorende informatie over de beek, de molens en de omgeving.
Wilt u meer weten over de Veluwse Bekenstichting, kijk dan eens op www.sprengenbeken.nl Wij beschouwen de beken op de Veluwe als belangrijke Cultuurhistorische dragers in het landschap. Ze hebben immers aan de basis gestaan van grote industriële ontwikkeling en vooruitgang van de Veluwe.
De Bekenstichting zoekt voor meerdere beken, maar ook die rondom Lunteren nog contactpersonen, die oor en oog willen zijn voor onze stichting. Hebt u interesse hiertoe, dan kunt u zich melden bij het secretariaat van onze stichting.
Tekst: Wiebe Kiel – Bestuurslid Veluwse Bekenstichting en coördinator contactpersonen
____________________________________________________________________________________________________
Bekijk ook eens het filmpje:
https://www.youtube.com/watch?v=-XF4Xprwn4c
