De hulstbomen vallen pas op als de rode bessen tussen de bladeren verschijnen
Wie vanaf de snelweg, over de Nieuwmilligenseweg, het dorp Kootwijk inrijdt, passeert aan de rechterkant van de weg een bosje dat bestaat uit oude hulstbomen. Het doet meestal een beetje donker en saai aan,. In de zomer is het precies hetzelfde als in de winter, er gebeurt op die plek helemaal niets. Ik kijk er altijd naar, want ik kom er vaak langs, bovendien heb wat met dat bosje. Onlangs begon het bosje ineens rood te kleuren: hulstbessen. Dat is volgens mij heel lang geleden. Vorige week ben ik daar gestopt en heb daar een paar foto’s gemaakt. De hekken naar de twee woningen achter het hulstbosje, waar vroeger de familie Brink woonde, zitten dicht. Via de intercom meld ik dat ik graag even in het bosje wil kijken, maar het komt niet gelegen, probeer het nog maar eens op een andere keer…
Het hulstbosje aan de Nieuwmilligenseweg in Kootwijk is feestelijk getooid met rode bessen. Meestal hebben de vogels de bessen opgegeten als de kerstdagen in zicht komen, maar nu zijn er zoveel dat de rode gloed wel zal blijven Jammer van de opslag van grove den in de voorgrond. Kijk in het voorbijgaan maar eens naar dat fraaie hulstbosje – Foto: ©Gerrit de Graaff
Buitenlands
Als in de herfst de rode bessen tussen de stekelige bladeren verschijnen komen de hulstbomen pas goed in de belangstelling bij mens en… dier. Omdat hulstbessen een lekkernij betekenen voor de vogels, zullen de meeste bezitters van een hulstboom tegen de Kerstdagen waarschijnlijk tevergeefs zoeken naar een takje met bessen eraan. Doorgaans hebben de merels de laatste bessen van de hulst in de loop van december al opgegeten. De hulst doet enigszins buitenlands aan. Toch is het een echte inheemse loofboom, de enige die in de winter groen blijft. Over de groene hulstblaadjes ligt een waslaagje dat in de winter de verdamping beperkt, daardoor hoeft de hulst zijn bladeren in de herfst niet te verliezen. Overal in de houtwallen in de Gelderse Vallei staan hulstbomen met bessen, maar het hulstbosje in Kootwijk spant de kroon als het gaat om de hoeveelheid bessen.
Al die rode bessen waren in het voorjaar allemaal bloemetjes die door vliegen, zweefvliegen en bijen bestoven zijn – Foto: ©Gerrit de Graaff
Stenen oven
In 1981 (35 jaar geleden) woonde daar, de toen 61-jarige, Maas Brink. Hij vertelde mij het verhaal over dat bosje: ‘Die hulstbomen hebben hier altijd gestaan. Vroeger stond hier veel meer hulst, maar dat is in de loop der jaren allemaal verdwenen, alleen dit hulstbosje is er nog van overgebleven. Zie je die stenen daar? Dat is nog het restant van een oven die vroeger in dit bosje heeft gestaan. Hier werd vele jaren lang brood gebakken. Het is een heel eind van de boerderij, maar dat deden ze toen voor brandgevaar. De hulstbomen lijken helemaal niet zo oud, maar het zijn jonge bomen op zeer oude stammen. In de strenge winter van 1939-’40 zijn alle hulstbomen hier bevroren. De bast van de hulstbomen hing los om de stammen. Er waren bomen bij met een doorsnee van een halve meter. We hebben ze toen allemaal omgezaagd. Hulstbomenhout is hard en taai. We hebben de bomen verkocht aan de Steco in Stroe. Weet je wat ze er van gemaakt hebben? Handvaten voor fietspompen. De afgezaagde stammen zijn na de winter allemaal weer uitgelopen, Ieder jaar ziet het bosje rood van de bessen, maar de vogels eten ze allemaal op. Vroeger verkochten we de hulsttakken met bessen eraan voor 50 cent per kilo, maar toen stond er zoveel hulst dat de vogels de bessen gewoon niet aan konden.
De rode bessen zijn voor mensen giftig, maar voor de vogels niet. Nadat de kerstdagen naderen worden dergelijke takjes zeldzaam – Foto: ©Gerrit de Graaff
Hulstrommel
Maas Brink praatte verder over de woningen achter het hulstbosje: ‘Hier ben ik geboren in 1919 en mijn vader ook in 1880. Toen mijn vader 5 jaar oud was werd de boerderij door de bliksem getroffen. Er was toen niemand thuis. De boerderij brandde tot de grond toe af. Negen koeien en een paard kwamen in de vlammen om. Niets was verzekerd. Mijn opa moest de volgende dag geld lenen om brood te kopen. Reken erop dat dit verschrikkelijk is geweest. Later hebben we naast de boerderij een nieuw huis gebouwd. De oude boerderij gebruiken we nu als schuur. Verschillende mensen hebben me toen aangeraden de hulstrommel op te ruimen, maar daar prakkiseren we niet over. Zolang we hier blijven wonen houden we dat hulstbosje in ere.’
Maas Brink woonde, 35 jaar geleden, in de boerderij achter het hulstbosje. Hij vertelde hoe het daar vroeger was – Foto: ©Gerrit de Graaff
Een boommonument
Ook de huidige bewoners hebben dat advies overgenomen. Het ziet er altijd keurig uit. Het is echt een boommonument. De dikke, 75 jaar oude, stammen staan op nog veel oudere stronken. Stop maar eens bij het hulstbosje in Kootwijk. Het is een feest om naar te kijken.
Ook gepubliceerd in: Barneveldse Krant – zaterdag 26 november 2016 – Aflevering 537
