Jac. Gazenbeek(1894-1975)
De strenge winter van 1956
Net als vorig jaar, publiceren wij in een aantal afleveringen, oude kranten- en tijdschriftartikelen, geschreven door de schrijver Jac. Gazenbeek (1894-1975).
Deze aflevering gaat over de hulp aan de dieren in de strenge winter van 1956 en is eerder verschenen in het Veluws Dagblad van donderdag 23 februari 1956.
Ook gepubliceerd in: De Veluwenaar – 11e jaargang nr. 1 en 2 – maart 2003
Lafaards zetten klemmen en haken…
Ergens langs een stroompje in de Gelderse Vallei, strooiden Henk van Schuppen en Kees Wit van de vogelbeschermingswacht Z.W.-Veluwe, zakken vol oud brood en graan uit. Bij honderden kwamen daar even eenden en grauwe ganzen, die hier gelukkig nog een stuk open water kunnen vinden op de wieken. Zwermen meerkoeten nemen na een lange start – half watertrappelend, half vliegend – hoogte en strijken honderd meter verderop weer neer. Rondom is de stille, winterse verlatenheid van het onafzienbare, diep ondergesneeuwde land.
Henk van Schuppen(links) en Kees Wit met een zwaargewonde zaagbek – Foto: ©Jac. Gazenbeek
Een trieste zaak
Op de Veluwe en in de Vallei ligt veel meer sneeuw dan in het Westen en daardoor is elke tocht naar de voerplaatsen een vermoeiend karwei. Met een zak vol brood of gemengd graan op de schouder moet haast eindeloos over prikkeldraad-afrasteringen geklauterd worden. Het voeren gebeurt bij voorkeur niet langs of bij een weg.
Een minuut geleden, toen we door de kniehoge sneeuw afdaalden naar de oever van het stroompje, was er ineens een hulpeloos fladderende vogel voor onze voeten. Het was een zaagbek, de rechtervleugel weigerde dienst en de rechterpoot, gebroken, was één ijsklomp. Misschien is dit slachtoffer nog te redden; Henk van Schuppen heeft gelukkig heel wat ervaring in het zetten van gebroken vogelvleugels- en poten. Dus gaat de zaagbek mee naar de Dikkenberg bij Bennekom.
In de strenge winter van 1929-’30 was de Rijn helemaal dichtgevroren. Links staat Janus Onink met berenmuts op en rechts zijn helpers Opperman en Henzen – Foto: ©Archief H.P. Deys
Een rivier die ‘zit’
Over de Rijn is al een pad uitgezet voor voetgangers, maar terzijde ligt nog een streep open water. De veerman tracht een vaargeul open te breken voor de pont. Lees ook:Het verhaal achter veerman Janus Onink. In dat open water drijven weer tientallen meerkoeten, maar de kijker vertelt, dat er ook eenden tussen liggen. Drie, vier zaagbekken, een paar nonnetjes en geheel rechts een brilduiker.
Het is interessant een rivier te zien, die “zit”. Dat wordt al spoedig een soortement publiekelijke vermakelijkheid, maar wij vinden het met al die hongerende vogels maar een trieste zaak. We vinden die dichtgevroren rivier een vijandige woestenij…. Als we wegrijden wijzen we elkander zeker tot vijfmaal toe het silhouet van een buizerd. Roerloze gestalten, die op de top van een baken rustig het moment zitten af te wachten, dat in hun nabijheid een doodvermoeide of zwaargewonde koet of eend de strijd opgeeft….
Als roerloze gestalten, zitten de buizerds op de top van een baken – Foto: ©Louis Fraanje
Meer dood dan levend
Als we laat in de namiddag weer thuis zijn, komt er een telefoontje. “Hallo? Met Wageningen! We hebben hier een volkomen uitgeputte roerdomp. We weten niet, wat we ermee beginnen moeten, wilt u hem komen halen?” Vlak daarop rinkelt de telefoon opnieuw: op de Dijkgraaf bij Bennekom is in een schuur een velduiltje aangetroffen. Meer dood dan levend. Dan gaan de vogelbeschermers weer op weg, want in het assiel op de Dikkenberg is nog wel plaats voor uil en roerdomp.
Lees ook: Ook in de Gelderse Vallei waart de hongerdood – Deel 2 – Slot
____________________________________________________________________________________________________
Bekijk ook het filmpje eens:
