De Barneveldse dokter leerde zijn patiënten vliegeren en de heide ontginnen
De aflevering rond de jaarwisseling ging over het Vliegersveld in Barneveld. Verschillende reacties vormen de aanleiding om nog eens terug te komen op de geschiedenis van het Vliegersveld. Ik ben op het Vliegersveld geboren, maar ik weet niet precies waar dat heideveld van dokter Jan Versteeg heeft gelegen. Door wat interessante informatie is dat nu een stuk duidelijker geworden. In het boek ‘Met de kiekkast door Barneveld’ komt het ontginnen van het Vliegersveld even ter sprake, maar verder was er niets van bekend.
Prachtige, ongeveer honderd jaar oude foto, van het ontginnen van een stuk heide langs de spoorlijn De familie Versteeg, personeel en een aantal psychiatrische patiënten aan het werk op de heide, dat nu het Vliegersveld heet. De derde persoon van links is de koetsier van dokter Versteeg en de grootvader van Henk Leeuwis – Foto:
Heideveld ontgonnen
Heel bijzonder is dan ook de grote foto hierboven. Het is een prachtige opname van het ontginnen van het heideveld van dokter Jan Versteeg. De foto is van de familie Leeuwis die woonde aan de Graaf van Lyndenlaan. De inmiddels overleden Henk Leeuwis kon mij in 2005 nog het een en ander over het Vliegersveld vertellen, want een familielid van hem staat op de vergeelde foto die ik op de computer weer als nieuw heb kunnen maken. De heer J. Hols, wonende aan de Albert Schweitzerlaan, kwam langs met een topografische kaart uit 1905. Hierop is een strook heide langs de spoorlijn te zien. Dit stuk grond, met het woordje ‘Locaal’, is de heide, waar dokter Versteeg met zijn psychiatrische patiënten ging vliegeren. Met dezelfde mensen ging hij ook de heide ontginnen.
Topografische kaart uit 1905. Het bruin gekleurde vlakje met het woordje ‘Locaal’ is het Vliegersveld. Barneveld was toen nog een klein dorp
Dokter Jan Versteeg – Foto: Archief Gemeente Barneveld.
Grote foto
‘De foto zwerft al heel lang rond in onze familie,’ vertelde Henk Leeuwis. ‘Omdat ik op het Vliegersveld woon, hebben ze hem uiteindelijk aan mij gegeven. Ik heb de foto al eens aan de gemeente-archivaris willen laten zien, maar daar is nooit van gekomen. Het is niet zomaar een foto. Mijn opa, Cees Leeuwis, staat er op. Ik herken hem niet van de foto, maar algemeen wordt aangenomen dat het de derde persoon van links moet zijn. Opa was namelijk koetsier bij dokter Versteeg. In een rijtuig bracht hij de dokter bij de patiënten. Ik kan niet met zekerheid zeggen dat hij het is, want de foto is misschien wel meer dan honderd jaar geleden gemaakt. Opa is in 1942 op 93 jarige leeftijd overleden.
Dokter Versteeg
Toen dokter Versteeg in dienst trad als gemeentearts van Barneveld, is mijn opa bij hem koetsier geworden. Hij woonde met zijn gezin in een huis aan de Schoutenstraat, vlakbij het huis van de dokter. Dat was handig, want bij een spoedgeval kon hij meteen in actie komen. Het huis van opa was trouwens eigendom van de dokter. Toen dokter Versteeg in 1906 uit Barneveld vertrok, kon mijn opa in het huis blijven wonen. Hij was toen 57 jaar.’
Veel personeel
Henk Leeuwis bekijkt de oude foto nog eens goed: ‘Dat werken op de heide was een hele happening, dat kun je wel zien. Kinderen hielpen ook een handje mee. Naast de psychiatrische patiënten had dokter Versteeg natuurlijk veel personeel die voor die mensen zorgden.
Aankondiging van de vliegerwedstrijd op 31 augustus 1888 op het Vliegersveld
Gezellige boel
Het is vast een gezellige boel geweest met al die patiënten die bij de dokter inwoonden en in Huize Duinkerken aan de overkant van de Schoutenstraat. De dames zien er netjes uit. Die middelste dame, met de lichte hoed op, zou wel eens de vrouw van de dokter kunnen zijn.’
Versteeglaan
Over de plek van de heide die sinds 1888 het Vliegersveld heet, is geen twijfel mogelijk. Henk Leeuwis weet het zeker: het is de brede strook grond langs de spoorlijn. ‘Ik heb er destijds nog voor gezorgd dat de weg langs de spoorlijn naar dokter Versteeg is genoemd!’
Voormalige heide
De Vliegersvelderlaan is later doorgetrokken en liep vroeger met een bocht naar de Bloemendaallaan.
Op de voormalige heide, waar dokter Versteeg met zijn patiënten gevliegerd heeft, liggen nu de straten: Mettenbrincklaan, Sweijslaan, Vliegersvelderlaan, Raesfeltlaan en Vijghlaan.
Veel veranderd
Er zijn nog veel meer interessante plekken op de kaart uit 1905 te zien: het padenpatroon van het Schaffelaarsebos en het Oosterbos is hetzelfde gebleven. Het rode puntje boven de L van ‘Locaal’ is de plek van de voormalige boerderij van Van den Hoorn. Er is de laatste honderd jaar veel veranderd in de omgeving van het dorpje Barneveld.
***
Ook gepubliceerd in: Barneveldse krant – 11-02-2017 – Aflevering 548
