Terug in de tijd!
Zo af en toe kijken wij samen met u terug naar de beginjaren van de Jac. Gazenbeekstichting. De bedoeling van de redactie is, om artikelen uit die beginperiode te publiceren op ons weblog, al dan niet voorzien van oude en/of nieuwe foto’s.
Jarenlang trokken verhalenvertellers van de Jac. Gazenbeekstichting over de Veluwe, daarmee waren zij destijds één van de eersten die buiten in de natuur van de Veluwe hiermee waren begonnen. Deze vertellingen in de ‘open lucht’, waren een enorm succes en trokken honderden luisteraars uit alle delen van Nederland naar de Veluwe.
Dat leverde de Jac. Gazenbeekstichting niet alleen op de Veluwe, maar ook landelijk, veel publiciteit op. Zelfs radio en televisie hebben er in die periode veel aandacht aan besteed. Mede doordat ook anderen het over gingen nemen en het allemaal teveel ging worden is men er mee gestopt.
Het betreffende verhaal is geschreven door Lennie Dekker en is met toestemming overgenomen uit “De Puttenaer” van woensdag 10 augustus 2005 en ook gepubliceerd in “De Veluwenaar” – 13e jaargang – No.4 – oktober 2005.
_______________________________________________________________________________________________
Spannende verhalen bij het Solse Gat
Is er in dit computertijdperk nog belangstelling voor verhalen uit lang vervlogen tijden? Het antwoord was te vinden bij het geheimzinnige Solse Gat, verscholen in het Speulder- en Sprielderbos. Verslaggeefster Lennie Dekker ging de afgelopen zomer van 2005 mee met vertelster Nely Klarenbeek uit Speuld , om een vertelling van de Jac. Gazenbeekstichting bij te wonen.
Dansende bomen
Bij de vertelling in het Speulderbos was een groep van zo’n veertig ‘luisteraars’, jong en oud, bijeen, nadat ze zich eerst verzameld hadden bij Boshuis Drie. Tijdens een wandeling van ruim een half uur, geleid door vertelster Nely Klarenbeek, hoorden ze al van alles over de ‘dansende bomen’ die ze onderweg tegenkwamen. Waren dit ‘gewoon’ de restanten van een manier van kappen, waarbij steeds de rechte stammen werden geoogst, zodat de kromme bomen overbleven? Of waren het de treiteraars van een speelman, die voor straf werden veranderd in bomen en zo eeuwig moeten blijven dansen?
Hoe dan ook, het geeft dat gedeelte van het bos een ‘Maarten Toonder’-achtig aanzien, waarbij de fantasie de vrije loop kan krijgen, zelfs op hol kan slaan! Ook hoorden de wandelaars over de ‘malenbossen’ waar recht werd gesproken en die al in de oudheid werden gebruikt om varkens te weiden, die zich daar te goed konden doen aan eikels en ander lekkers.
Vol aandacht wordt geluisterd naar de verhalen bij het Solse Gat – Foto: ©Henk Hutten
Zondige monniken
Eenmaal aangekomen bij het Solse Gat vertelde de in originele Elspeter klederdracht gestoken Nely uiteraard het verhaal van het klooster dat daar ooit gestaan zou hebben. De monniken, die zich niets aantrokken van God of gebod en hun tijd verdreven met feesten, drinken en andere onoirbare zaken, werden gestraft doordat hun klooster zomaar wegzonk. En op sommige nachten, bij volle maan, kan men rond middernacht nog het geweeklaag horen en de klokken horen luiden – en zelfs soms de schimmen zien van de monniken wier geest geen rust kan vinden.
Rode kool voor de dominee…
Reuzen, stropers en een kalverbril
Nog andere spannende sagen volgden, over de drie reuzen waaraan ‘Drie’ haar naam te danken zou hebben. En een jachtverhaal over jachtopziener Tinus die probeerde op Nieuwjaarsnacht stropers te pakken te krijgen en zijn bijgeloof over griezelige spoken op het kerkhof bevestigd zag.
Rode kool
De toehoorders hingen aan Nely’s lippen en in het allengs donker wordende bos kon men een dennenaald horen vallen. Dus nog maar een verhaal over een dominee in Kootwijk die zo dol was op rode kool, maar zijn kolen telkens gestolen zag worden. En een grappige vertelling over een ‘gladde’ boer die een groene kalverbril zocht.
Het moet in je bloed zitten
“Het moet je echt liggen, dat vertellen” vertelt Nely nog even enthousiast na afloop verder. “Ik ben eens door een leraar gevraagd hoe ik dit nou kon, waar ik de opleiding ervoor had gehad. Maar het moet je in het bloed zitten. Het is voorgekomen dat iemand vol goede moed het heeft geprobeerd, maar het lukte gewoon niet, het kwam niet over”. Daar had deze vertelster met jarenlange ervaring zeker geen last van, het publiek was van begin tot eind geboeid.
Tekst: ©Lennie Dekker
_______________________________________________________________________________________________
Scholenproject op de Veluwe
Niet alleen vertelden de verhalenvertellers van de Jac. Gazenbeekstichting in de zomermaanden op de Veluwe in het bos, maar bezochten zij ook regelmatig de basisscholen. Er was een lesbrief samengesteld in samenwerking met de Stichting EDUART waarmee gewerkt kon worden. Ieder jaar werden er elk vertelseizoen een flink aantal scholen in de regio bezocht, in 1999 waren dat er zo’n veertig in totaal.
Ieder jaar werd de lesbrief opnieuw bekeken en zo nodig aangepast. De stichting sprak destijds de wens uit om meer te willen doen voor de jeugd, maar beschikte op dat moment niet over de middelen en niet genoeg mensen.
Verhalenvertelster Nely Klarenbeek in klederdracht op de Veluwe – Foto: ©Jac. Gazenbeekstichting
Uit het gastenboekje van vertelster Nely Klarenbeek
Na al enige tijd verhalen te hebben verteld, kwam ik op het idee om een gastenboekje aan te leggen. Na een vertelling hoor je vaak de meest uiteenlopende reacties om zo nog eens terug te bladeren, maar wellicht is het ook voor u interessant. Het geeft in ieder geval een inzicht in wat de mensen er van vinden. Hieronder staan ze als volgt:
Griezelig gezellig. Fijn idee voor logeetjes in de herfstvacantie. Knap verteld. Het klooster in het Solse Gat staat in mijn geheugen gegrift. Bedankt voor deze mooie vertelling. Samen met een groep ‘Westerlingen’ bij het Solse Gat, een fantastiese ervaring en met veel spanning naar de verhalen geluisterd ‘muisje stil’.
Zeer helder, geestig, onderhoudend en leerzaam om mijn achternaam op deze wijze verklaard te zien en horen bij het Boshuis Drie. Mijn naam is Jack van Drie.
Nou voor de Friezen onder ons: “It wie in wönderbare joun”.
Het is goed om in deze tijd van beeldcultuur de traditie van het vertellen van oude verhalen, nieuw leven in te blazen. Ga er mee door. Mensen uit Goes.
Eenvoudig en gewoon zoals een echt volksverhaal verteld moet worden. Een kunst apart.
Heel leuk en de klederdracht is een interessante toevoeging.
Wat een spannende sagen en legende’s, je zou er haast in gaan geloven. Om 12 uur ‘s nachts hier dus niet komen. Wie weet komen de monniken je dan wel roven. Ik hoop dat u nog heel erg lang deze verhalen blijft vertellen aan ons allen, dan laten wij onze avonden niet meer door video, radio en tv verknallen.
Verhalenvertelster Nely Klarenbeek uit Speuld
Ook gepubliceerd in: De Veluwenaar – 7e jaargang – No.4 – oktober 1999
_______________________________________________________________________________________________
Een kabouter in het bos op de Veluwe feliciteert de vertelster – Foto: ©Louis Fraanje
Lees ook: Verhalenvertellers op de Veluwe – Deel 2
