Wildschut Jan Venema op zoek naar het wild – Foto: ©Louis Fraanje
Wildschut en natuurmens
Jachtopzichter Jan Venema is op 10 juli 2017 in zijn woonplaats Otterlo gestorven, hij werd 75 jaar.
Het grootste deel van zijn leven als wildschut oftewel jachtopzichter, zwierf hij door Het Nationale Park De Hoge Veluwe, beroepshalve, maar nooit plichtmatig.
De titel ‘Wildschut’ vond hij persoonlijk mooier, dan jachtopzichter. Venema kende het gebied als zijn eigen broekzak, er waren op de Hoge Veluwe voor hem zeker geen onbekende plekjes meer.
***
Deel van de natuur
Jan Venema werd op 10 oktober 1941 in Amsterdam geboren. Zijn vader was daar jachtopzichter in het Amsterdamse Bos. Vroeger een geweldig fazantenrevier, een wildrijk paradijsje in een wereldstad. Jan liep een jaar als wildschut in de duinen. Toen trok hij naar het land van heide en stuifzand, van edelhert en wild zwijn. Pas hier voelde hij zich deel van de natuur. Ieder jaar, als de berken blaadjes kregen voelde hij zich geboren worden en ieder najaar een beetje sterven als de eikekruinen rood vlamden en de beuken een kleed van rood koper aantrokken. De verre dreun van het verkeer irriteerde hem, maar merelgezang vertederde hem.(Zie filmpje onderaan).
Wildschut Jan Venema(1941-2017) verknocht aan de Hoge Veluwe – Foto: ©Louis Fraanje
De nacht voerde hem terug in de tijd
Maar in de nacht is alles anders. Dan is zelfs de Lijkweg geen gewoon karrespoor, dat door het Deelense en Pampelse Zand, van het dorpje Deelen naar het dorp Otterlo gaat. Over die weg trok vroeger een paard de platte wagen met daarop het lijk van een overleden boer uit de buurt van Deelen, dat in Otterlo moest worden begraven. De nacht, met alleen de stem van de natuur, voerde jachtopzichter Jan Venema vaak terug in de tijd.
Hieronder vertelt Jan Venema zijn eigen verhaal:
De herinnering die blijft…
Toen als wildschut, nu als vutter, denk ik regelmatig aan de oud- maar ook aan de nu jagende Gildeleden(Sint Hubert Gilde)* In mijn leven als wildschut hebben zij een behoorlijke rol gespeeld of beter in ons leven, dus ook in het leven van mijn vrouw Truus. Dat geldt ook voor de vrouwen van mijn oud-collega’s, Jo Planta, Reina Curré en Meta Lieftink.
Veranderingen
Tegenwoordig komen de jagers samen op de Pampel, om van daaruit, al of niet samen met de wildschutten het veld in te gaan. Maar destijds en dat is alweer vele jaren geleden, kwamen de jagers bij de wildschutten aan huis. Vaak werd er dan eerst wat gedronken en ook even bijgepraat om dan het veld in te gaan. Na afloop, met of zonder succes in de jacht, was er koffie en soms ook soep. Dat maakte het contact toen persoonlijker dan nu. Maar de tijd staat niet stil en dat geeft veranderingen. Misschien is dat maar goed ook.
Even terug
Maar ondanks dat, zijn er voor mij momenten dat ik even terug wil. Dat kan op verschillende manieren. Of ik ga het veld in, of ik pak één van de vele fotoalbums met daarin de ontelbare herinneringen. Beelden van de plaatsen waar we zijn vereeuwigd met de jagers, met het wild, of in groepsverband bij een tableau. De herinneringen komen dan vanzelf.
Jan Venema op jacht naar de vos in de winter – ©Eigen foto Venema
Het leven van een jager
De momenten van een zonsopkomst als we uitkeken naar wild over het Deelense Veld of als we ‘s middags het veld ingingen in de verwachting dat er wel eens moeflons in de Eikenhoutbergen konden staan.
We bersten dan met een gunstige wind het heuvelachtige terrein door, op zoek naar succes en om tot schot te komen. Maar de natuur gaf niet altijd zomaar alles prijs.
Spiedend oog
Soms waren er tussen de buks en het wild duizenden takjes of was er dichte mist, die het wild aan ons spiedend oog onttrok. Dan weer was het een witte bevroren winterwereld en kon het wild ons op honderden meters afstand horen. Dan klonk het: ‘Het wordt vandaag niets jongens, het is veel te gehorig. We kunnen beter naar huis gaan.’
Uitspraken
Dan kwamen ook steevast uitspraken als ‘Het leven van een jager is vol teleurstellingen en ontberingen’. Als het hard waaide was er soms de uitspraak: ‘Als de wind jaagt, jaagt de jager niet’. Gelukkig keerden wij menigmaal huiswaarts met wild en een gezamenlijke natuurbeleving rijker. Naast de jachtpassie was er ook de spanning. Dan was daar even de gevoelige snaar bij de jager en ook bij de wildschut als op het te schieten dier gericht werd.
Zo houd ik mijn herinneringen vast en dat doet je goed. Je verblijft even in het verleden, even maar en dan is er weer het leven van vandaag.
Tekst: ©Jan Venema – Otterlo 2000
*Bron: Jubileumboek ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het Sint Hubert Gilde voor de Hoge Veluwe 2000
Wildschut Jan Venema met afwerpstang van een edelhert – Foto: ©Ton Heekelaar
****************************************************************************************************************************************
Tenslotte…
Het bovenstaande verhaal vonden wij wel heel toepasselijk, het is wildschut Jan Venema ten voeten uit! Ooit kreeg ik het betreffende jubileumboekje van Jan persoonlijk overhandigd, met voorin geschreven: “Voor Louis Fraanje. Als blijk van waardering en voor je inzet voor de Jac. Gazenbeekstichting en de Veluwe in het bijzonder. Van Jan Venema, oud-jachtopzichter van de Hoge Veluwe”
Deelgenoot
Ik ben dankbaar dat ik Jan heb leren kennen, niet alleen als wildschut, maar ook als mens, gedreven door een innerlijke liefde en passie voor alles wat groeit en bloeit in de natuur. De ontelbare verhalen over zijn belevenissen in het veld, klinken nog na in mijn oren en ik ben blij dat ik daar deelgenoot van mocht zijn.
Op een mooie avond in augustus 2010 waren we samen in het “Otterlose Zand” op de Hoge Veluwe. Tijdens ons gesprek kon ik merken hoe verknocht hij was aan dit gebied. Dan voelde je zijn ‘passie’ als het ware bij je naar binnen stromen. Dan kon hij je – in gedachten – meeslepen, bij het nazoeken van een oude keiler op het “Geitenspoor”, op een manier zoals alleen Jan Venema het kon vertellen.
Einde jacht
Toen hij aan het slot van onze ontmoeting, zijn jachthoorn tevoorschijn haalde en het ‘Einde jacht’ over de open vlakte liet weerklinken, kreeg ik een brok in mijn keel. Precies zoals de wildschut in het voorgaande verhaalde, waren wij voor heel even terug in de tijd, die voorbij is en nooit meer terugkomt. Dat ’emotionele’ moment staat op mijn netvlies gebrand en gelukkig maar… dat we toen niet in de toekomst konden kijken. Dat… nog geen zeven jaar later, het ‘Einde jacht’ ook voor hem persoonlijk werkelijkheid zou worden!
Het “Einde jacht” weerklinkt over de open vlakte van het Otterlose Zand – Foto: ©Louis Fraanje
Oude stempel
We hebben al eerder over wildschut Jan Venema op ons weblog geschreven en er zouden misschien nog honderden letters opgeschreven kunnen worden. Eén ding was voor mij heel duidelijk; Jan Venema was echt nog een wildschut van de ‘oude stempel’, maar had, naast de romantische jacht- en natuurverhalen, een nuchtere kijk op veel zaken die betrekking hebben op het hedendaagse wildbeheer!
Vanaf deze plaats willen wij zijn vrouw Truus, kinderen, kleinkinderen en verdere familie, heel veel sterkte toewensen!
Door: ©Louis Fraanje, voorzitter – Jac. Gazenbeekstichting – Met dank aan: Ton Heekelaar en Harry Wonink
_______________________________________________________________________________________________
Meer over Jan Venema op dit weblog o.a.: Lokroep van het vrije veld – 6 delen
_______________________________________________________________________________________________
Bekijk en beluister de merel:
Extra toegift van De Overlopers:
