Het Zweedse eiland Öland staan fraaie eeuwenoude kerken zonder kerkgangers
De route naar Zweedse eiland Öland kan gewoon met eigen vervoer, geheel over de weg, wij hebben de route wat ingekort door in Noord-Duitsland over te varen van Puttgarden naar Rødbyhavn in Denemarken. Het is een mooie onderbreking van de lange zit in de auto. Voor de (enkele reis) overtocht plus 3 inzittenden betaalden we € 106.-.
De veerboten varen af en aan. Je hoeft niets te bespreken. Soms even wachten, maar meestal kun je meteen de boot oprijden. De overtocht duurt ruim een uur. Je kunt dan rustig koffie drinken of iets eten.
Het interieur van de kerk van Sandby op het Zweedse eiland Öland. De 33 eeuwenoude kerken op het eiland zien er ongeveer hetzelfde uit. Ze zijn allemaal van half juni tot half augustus opengesteld. Het wordt kenbaar gemaakt door een bord aan de weg, maar er is niemand die iets vertelt over de kerk en het interieur… – Foto: ©Gerrit de Graaff
Kerken op Öland
Twee weken hebben we (René, Tiny en ik) gelogeerd op het eiland Öland. Het eiland is heel groot en het is al eeuwenlang bewoond. We bezochten de vele natuurgebieden langs de kust. Prachtig. Zo tussen door hebben we ook wat aandacht besteed aan de kerken langs de weg. In de tijd dat we op Öland waren zijn de kerken namelijk opengesteld. We zagen overal de borden op de weg bij de kerken: ‘Kyrkan är öppen för besök’. Het Zweeds is een moeilijke taal. Ik kan nog niet eens tot tien tellen in het Zweeds. Gelukkig heten de wilde planten in Zweden hetzelfde als bij ons. Meestal staat onder een beschrijving van een natuurgebied op een bord een uittreksel in het Engels en het Duits.
Op het eiland Öland zijn 33 oude dorpjes met een kerk en een toren. Later zijn er nieuwe dorpen bij gekomen, maar die hebben geen kerk. De kerken lijken allemaal op elkaar. Het zijn zo te zien Christelijke kerken. Ze zijn van half juni tot half augustus opengesteld.
De kerk in het dorp Sandby op het eiland Öland wordt omringd door een kerkhof – Foto: ©Gerrit de Graaff
Runenstenen
De eerste kerk die we bezochten is de kerk van het dorp Sandby (foto).
De zware deur is open. Van binnen ziet het er prachtig uit (foto boven). Er is niemand die ons verwelkomt of toezicht houdt. Wel ligt er een stapeltje boekjes, 44 pagina’s, met daarin foto’s van de kerken die opengesteld zijn van half juni tot half augustus. Het boekje heet: ‘Välkommen att besöka sommaröppna kyrkor’. Gaat u naar Öland, dan hebben we een exemplaar over! Op het kerkhof van de kerk van Sandby staan twee runenstenen, uit het jaar 1060. Ze zijn versierd met slangachtige ornamenten, die mooi in elkaar gedraaid waren als dubbele knopen. Op de steen, het dichtst bij de kerk, staat een tekst. De Zweedse professor Carl Linnaeus kon dat lezen. In een Nederlandse vertaling staat er het volgende: ‘Gudfast en Helgunn en Nenne, moeder en zonen hebben deze steen opgericht ter nagedachtenis aan hun vader Sven.’ Je kunt wel zien dat de stenen heel oud zijn, want ze zitten vol korstmossen.
Op het kerkhof bij de kerk van Sandby staan twee runenstenen uit het jaar 1060 – Foto: ©Gerrit de Graaff
Onderhoud door de staat
We kregen er de smaak van te pakken en we wilde graag zien hoe het met de andere kerken gesteld is. In totaal hebben we nog acht kerken bezocht. Ze liggen vele kilometers ver uit elkaar. Het ziet er allemaal heel gaaf en goed onderhouden uit. Overal staat een bord aan de weg. De kerken lijken allemaal een beetje op elkaar. Ze zijn honderden jaren oud. Kennelijk zorgt de Staat voor het onderhoud van de kerken. Ze worden als cultuurgoed bewaard. Er worden niet iedere zondag diensten gehouden. Zo af en toe eens tijdens een trouwerij of een begrafenis. Er zijn geen kerkleden die meebetalen aan het onderhoud. Tijdens het bezoek aan de negen kerken hebben we niemand gezien, ook geen bezoekers: niemand! Meestal is een hekje voor de trap naar het orgel dicht. Bij twee kerken konden we de trap op naar het orgel. Je kon zo maar op de orgelbank gaan zitten en misschien wel een stukje gaan spelen. Dat hebben we niet geprobeerd.
De Zweedse professor Carl Linnaeus kon het schrift op de runensteen lezen – Foto: ©Gerrit de Graaff
Het grootste museum van Nederland
Voor het eerst worden deze zomer ook kerken in ons land opengesteld: Museum Catharijneconvent, elf kerken en twee synagogen. Samen vormen ze ‘het grootste museum van Nederland’. Het zijn o.a. De Portugese Synagoge in Amsterdam, de Grote Kerk in Breda, de Sint-Jan in Gouda, de Petruskerk in Pieterburen en de Domkerk in Utrecht. Het grote verschil: in onze kerken zijn mensen aanwezig die wat vertellen over de geschiedenis van de kerk en wat er allemaal te zien is. Op Öland niet…
Ook gepubliceerd in Barneveldse Krant – 15-07-2017 – Aflevering 570
