Let eens op de eiken langs de weg in de streek. Ze gaan gebukt onder de eikels
Het is ieder jaar weer een verrassing hoe de natuur zich ontwikkelt in de loop van het jaar. Het was een droog voorjaar met hevige nachtvorst op 20 april, zo lees ik in mijn dagboek. Veel schade aan de vruchtbomen in de Betuwe. Ook de bosbessen hebben geleden: geen bosbessen dit jaar. Wel veel bramen in de bosranden. Door de droogte zal van de heide niet veel terechtkomen, zo werd voorspeld, maar op 6 juni begon het te regenen en dat ging de hele zomer maar door.
De natuur profiteerde van het vocht. De heide bloeide onverwacht heel uitbundig. We hebben ervan genoten. De bossen zien er fris uit. De bosbodem is al maanden vochtig. Ongetwijfeld komen er veel soorten paddenstoelen. We zijn ‘stiekem’ al even wezen kijken in het Speulderbos: veel aardappelbovisten, nu de kostgangerboleten nog. Er komen trouwens geen beukennootjes, maar wel ontzettend veel eikels. De takken van sommige eiken gaan gebukt onder het gewicht van de eikels.
De oude eiken langs de Stationsweg in Barneveld zitten vol eikels. Let er maar eens op als je er langs komt. Onze voorouders meenden dat er dan een strenge winter op komst was. Dat kan deze keer wel eens het geval zijn, want we hebben al vier zachte winters gehad. Er zijn misschien wel kinderen die nog nooit sneeuw hebben gezien… – Foto: ©Gerrit de Graaff
Veel eikels
Een oude vriendin informeert of we nu een strenge winter krijgen. Onze voorouders hielden veel meer rekening met de natuur dan wij. Ze keken naar de lucht en naar de gedragingen van vogels. Er zijn talloze spreuken die het weer en de seizoenen voorspellen. Tegenwoordig let niemand daar meer op: we hebben buienradar en internet voor de weerberichten.
Ik heb de tijd nog meegemaakt dat onze voorouders de ontwikkeling van de natuur nauwlettend in de gaten hielden: ‘Veel harde noten op het hout, maakt de winter hard en koud’ ‘Veel beukennootjes en eikels, dan zal de winter er niet om liegen’. Veel noten, eikels en tamme kastanjes werden vroeger gezien als het vaste voorteken van een naderende strenge winter: ‘Haal maar hout en kolen in huis, leg de dikste kleding maar klaar, want het zal een winter worden die heugen zal’. In het verleden is het misschien een paar keer gebeurd dat na veel eikels een strenge winter volgde. Die keren hebben onze voorouders onthouden.
Detail van de foto boven aan de pagina. De eik zit stampvol eikels. Let op de dode tak links op de foto – Foto: ©Gerrit de Graaff
Vier zachte winters
Als vroeg in het najaar al bonte kraaien, kramsvogels en pestvogels werden gezien, dan voorspelde dat niet veel goeds: ‘Vallen de trekvogels vroeg binnen, de winter zal vroeg beginnen’. of ‘Elzenhout vroeg in de knop, een strenge winter wacht ons op’. De natuur houdt geen rekening met het denken van mensen. Misschien krijgen we na dit eikeljaar wel de zoveelste zachte winter. Het kan haast niet, want we hebben al vier zachte winters gehad. Volgt er een strenge winter dan roept iedereen: zie je wel, het klopt wel met die vele eikels. Onze voorouders hebben toch gelijk gehad… De vorstgevoelige Ierse fuchsia’s vriezen tot de grond af: al vier winters is dat niet gebeurd. Ze zijn inmiddels twee meter hoog. Er zijn misschien wel kinderen die nog nooit sneeuw hebben gezien. Misschien deze winter…
Er zijn twee soorten eiken: wintereiken en zomereiken. Zomereiken zijn te herkennen aan de steeltjes aan de eikels – Foto: ©Gerrit de Graaff
Veel muizen
Ieder jaar zitten er wel vruchten aan de eiken, maar dit najaar zijn er ontzettend veel. De hele natuur reageert binnenkort op de enorme voorraad eikels. Niet alleen vogels, zoals vinken, duiven en gaaien, maar ook muizen profiteren ervan. Door de vele eikels krijgen de muizen een goede conditie. De hele winter door worden er jongen geboren. Na drie maanden krijgen deze jongen ook weer jongen. Eén veldmuisvrouwtje kan zich, als alles mee zit, in vijftien maanden tijd vermeerderen tot een grote familie van enkele honderden directe en indirecte nakomelingen.
De eiken hebben allemaal een signaal gekregen: eikels produceren! Ook de eenzame eik aan de Vrouwenweg bij Terschuur – Foto: ©Gerrit de Graaff
Bosuilen en wilde zwijnen
Ongetwijfeld zullen ook de bosuilen profiteren van de vele veldmuizen, maar het gaat niet goed met de bosuilen in de nestkasten in de boswachterij Kootwijk. In het voorjaar van 2017 ontdekten we geen enkel broedgeval in de dertig bosuilennestkasten. Dat kwam niet door het muizenaanbod, maar door het vergrassen van de bosbodem. Veldmuizen hebben kennelijk geen schik in het gras en de bosuilen ook niet… We zijn dus erg benieuwd naar de resultaten in het komende voorjaar. De wilde zwijnen op Veluwe hebben de komende winter voedsel in overvloed. Ongetwijfeld krijgen ze een goede conditie en in het voorjaar meer jongen dan in jaren dat er geen eikels zijn.
Ook gepubliceerd in de Barneveldse Krant – 16-09-2017 – Aflevering 579
