De roerdomp is een schuwe vogel die verborgen leeft in uitgestrekte rietmoerassen
Het huidige situatie van het winterweer is ongeveer hetzelfde als acht jaar geleden: het is winter en er ligt ijs op sloten en plassen. Onder deze omstandigheden zijn de foto’s op deze pagina gemaakt. De grootste kans op het zien van een roerdomp is namelijk tijdens een ‘ouderwetse’ winter met sneeuw en ijs. De roerdomp leeft voornamelijk van amfibieën en vissen en zodra de wateren waarin hij vist bevriezen, wordt de vogel gedwongen de veilige beschutting van het riet te verlaten. De vogel probeert dan langs de waterkant, tussen het ijs en het land nog iets eetbaars te vinden. Soms loopt de roerdomp een stukje over het ijs. Dit is dan een mooie kans om een foto te kunnen maken van deze zeldzame moerasvogel.
Op het ogenblik ligt overal ijs op sloten en plassen. Daar had niemand meer op gerekend na drie zachte winters. Het is een slechte tijd voor watervogels: eenden, meerkoeten, reigers, ijsvogels en roerdompen. Gelukkig is er ook hier en daar nog open water. De roerdomp gaat bij deze weersgesteldheid soms een stukje over het ijs lopen om langs de kant nog wat open water te vinden – Foto: ©Gerrit de Graaff
Zeldzaam
Het gaat niet zo goed met de roerdomp. De belangrijkste oorzaak voor de afname van de roerdomp is het verdwijnen van zijn leefomgeving. Hun geschikte rietvelden verdwijnen o.a. door spontane bosopslag en uitbreiding van dorpen en steden. Roerdompen krijg je zelden te zien. Behalve zeldzaam zijn roerdompen ook nog eens vrij schuw en bovendien ware kunstenaars in het camoufleren. Met hun perfecte bruine schutkleur en hun befaamde paalhouding, waarbij ze hun lichaam lang maken en de snavel in de lucht laten wijzen, zijn ze tussen het riet nauwelijks waar te nemen. Door ook nog eens zachtjes mee te bewegen met het wuivende riet, maken ze zichzelf vrijwel onzichtbaar.
Op de foto hieronder is dat te zien, maar omdat op deze plek niet veel riet groeit, kwam van de camouflage niet veel terecht. De moerasvogel staat sinds 2004 op de rode lijst van bedreigde vogelsoorten.
Bij onraad neemt de roerdomp de karakteristieke paalhouding aan om tussen het riet niet op te vallen. Hier werkt het niet… – Foto: ©Gerrit de Graaff
Het geluid draagt ver
De roep van de roerdomp wordt alleen in de broedtijd gehoord. De roep heeft iets weg van het geluid dat ontstaat als iemand over een lege fles blaast: zoiets als ‘wroemp… wroemp… wroemp. Het is een vèrdragend geluid dat op windstille avonden wel op twee kilometer afstand te horen is. Wij hoorden de wonderlijke roep van de roerdomp uitvoerig en lang in de rietmoerassen bij Giethoorn.
Ook tijdens een bezoek aan de Oostvaarders Plassen hebben we het typische geluid van de roerdomp in het voorjaar heel goed gehoord. Aan de hand van de roepende mannetjes wordt het aantal broedgevallen van de roerdomp in Nederland geteld. Roerdompen broeden in moerassen die rijk zijn aan stevig oud riet. De keren dat ik in mijn leven een roerdomp heb gezien is op één hand te tellen, laat staan dat ik er een foto van heb kunnen maken.
De roerdomp zoekt in de winter tussen het ijs en het land naar voedsel: eventueel een kikker of een salamander in winterslaap – Foto: ©Gerrit de Graaff
Nieuwe telelens uitproberen
Op zaterdagmiddag 30 januari 2010, reed ik met onze zoon René naar de polder Arkemheen bij Nijkerk om de nieuwe 500-mm telelens uit te proberen… Er lag een laagje sneeuw op het ijs, de zon scheen uitbundig en het was niet koud. We reden langs de Arkervaart. Vogelfotografen overal vandaan (daar hoor ik niet bij) speurden langs de waterkant op zoek naar een roerdomp, zo hoorden wij later. Er stonden wel tien auto’s op een rij langs de vaart. Kennelijk hadden vogelfotografen de plek van de roerdomp in Nijkerk op het Internet gezet. Op dat moment reden twee auto’s weg en konden wij even op dat plekje langs de waterkant gaan staan. We turen in het riet aan de overkant van de vaart.
Hier kunnen we de stoere poten van de roerdomp zien en zijn warme ‘gebreide’ onderbroek bewonderen. Ziet er goed uit – Foto: ©Gerrit de Graaff
Kwaliteit goedgekeurd
Het is natuurlijk zoeken naar een speld in een hooiberg… ‘Ik geloof dat ik hem zie’, zei René na enige tijd. ‘Kijk, hij heeft dezelfde kleur als het riet’. Inderdaad. Iets bruins schuifelt langzaam door het riet langs de waterkant. Het wordt steeds duidelijker: het is de roerdomp. Opvallend zijn de grote, groenachtige poten. De vogel heeft duidelijk belangstelling voor het smalle randje water tussen het ijs en de kant. Vanuit het riet zoekt de roerdomp naar voedsel in het water. Steeds gaat hij met zijn grote snavel onder het ijs en slaagt er zelfs in iets te pakken. Even later kwam de roerdomp tevoorschijn, liep in vol ornaat een klein stukje over het ijs en konden bijgaande foto’s worden gemaakt. Zo mooi heb ik de roerdomp nog nooit gezien. De kwaliteit van de 500-mm telelens was meteen goedgekeurd.
Ook gepubliceerd in: Barneveldse Krant – 03-03-2018 – Aflevering 603
______________________________________________________________________________________________________________________
Bekijk ook het filmpje van Kees Vanger:
