Terugblik
Zo af en toe kijken wij samen met u terug naar de beginjaren van de Jac. Gazenbeekstichting. De bedoeling van de redactie is, om artikelen uit die beginperiode te publiceren op ons weblog, al dan niet voorzien van oude en/of nieuwe foto’s.
Het betreffende verhaal is geschreven door Louis Fraanje en eerder gepubliceerd in: De Veluwenaar – 1e jaargang – No. 4 – oktober 1993
Zwerven door Vallei en Veluwe met Jac. Gazenbeek en Adriaan P. de Kleuver
Dat natuur en cultuur vaak heel goed samengaan, hebben de bekende natuurvrienden Adriaan. P de Kleuver (1911 – 1980) en Jac. Gazenbeek (1894 – 1975), wel bewezen. Jac. Gazenbeek, die vooral de Veluwe als zijn werkgebied beschouwde, zwierf ook veel door de Vallei. Hier in het grensgebied van ‘t Sticht en Veluwe, ontmoette hij zijn geestverwant Adriaan. P de Kleuver (1911 – 1980).
Natuurvriend Adriaan P. de Kleuver – Foto: ©Archief JGS
In Adriaan de Kleuver had Jac. Gazenbeek een vriend gevonden, die net als hijzelf een veelzijdig mens was, schrijver van o.a. “Van heuvelrug en Eemvallei” en “De Betuwe”, daarnaast natuurkenner, tekenaar- schilder, musicus, historicus, heraldicus, veldgeoloog en folklorist. Twee unieke figuren, die op het gebied van natuur- en cultuurbescherming, ontzettend veel betekend hebben!
Slaperdijk
Neem bijvoorbeeld het prachtige stukje natuurgebied van de Slaperdijk rond Renswoude. Dit unieke stuk cultuur-natuur, met zijn afwisselende flora en fauna, zou in de zestiger jaren afgegraven worden. Deze oude waterkering uit het verleden, zou met de grond gelijk gemaakt worden. Jac. Gazenbeek, Adriaan.P de Kleuver en oud burgemeester Boot uit Ede, hebben dit te vuur en te zwaard bestreden en met succes.
Jac. Gazenbeek (1894-1975) – Foto: ©Jan Pit/JGS
Communicatie-fout”
“Alles ligt er nog, nou ja, op een stuk Groeperkade na, dat door een “communicatie¬fout” (zogezegd) geliquideerd werd. Hardstikke jammer! Want het zijn toch onvervangbare natuurreservaten geworden en dat zijn ze nóg.” Zo schrijft Gazenbeek.
“Meer dan ooit is het zaak op het oude natuur- en cultuurland te letten, want er staat veel op het spel, veranderingen in de landbouw alsmede de sanering van kleine boerenbedrijfjes.
Het afwisselende landschap van weilanden, houtwallen, beken en plassen, met hun doorkijkjes naar oude boerderijen, die vaak verscholen liggen tussen hoge bomen, hoeven toch geen plaats te maken voor mammoetbedrijven? Het zou een ramp zijn, als dit cultuurlandschap zou verdwijnen!
Onze voorgangers hadden hun land, hun geboortegrond lief en waren er met hart en ziel aan verbonden. Niet alleen beschreven zij op een ongeévenaarde wijze deze gebieden, maar zetten zij zich ook persoonlijk in voor het behoud ervan”.
Evenwicht verstoord
Adriaan P. de Kleuver in de begintijd – Foto: ©Archief JGS
Enkele fragmenten uit de Kleuvers boeken, waardoor ik persoonlijk werd gegrepen, wil ik toch ook graag aan u doorgeven. “Homo sapiens, de mens, blijft maar aan het veranderen. Laten wij de koe maar eens bij de horens pakken. De mens is overal doende het landschap liederlijk aan te tasten. En dat wreekt zich op de flora en fauna. Plant en dier zijn er de dupe van. En de mens zelf al insgelijks. Het is de mens die het evenwicht verstoort. Wij hebben de naam een schoon volk te zijn, maar buiten de deur maken wij er een ontstellende bende van, zo is vaak de praktijk”
“Met de ouden sterven de mooie volksverhalen. En het is onze plicht, waar nog mogelijk, ze voor het nageslacht vast te leggen” ; aldus de Kleuver in zijn boek “De Betuwe” (1977).
***
Juweel van smaragd
En in zijn boek “Van heuvelrug tot Eemvallei” beschrijft hij zijn liefde voor het gebied rond Renswoude als volgt: “O, hoe houd ik van die streek waar ik met duizenden banden mee verbonden ben. Ja, tóch wel: de liefde tot zijn land is ieder aangeboren. Lief, dierbaar Renswoude, ik vergeet je nooit”.
Hij noemt Renswoude , zelfs “Een juweel van smaragd”. Het laatste fragment, waarin zijn liefde voor het oude, net als bij Gazenbeek zeer sterk naar voren komt, luid als volgt: ” Soms overvalt een mens een gevoel van nostalgie om vergane dingen. Dan ga je je belevenissen op een rijtje zetten en zie je in gedachten het oude dorp en de oude omgeving. Goed, je bekijkt wat prenten van vroeger, maar dat beeld levend voor je geest halen, neen, dat kun je alleen als je er in opgegroeid bent. Een zwerversnatuur als ik had, moest er altijd maar op uit om te verken¬nen. Wat ben ik blij dat van jongsaf gedaan te hebben. Ik heb alles bewust meegemaakt. Tot een schaapskudde hoeden in Overberg toe”.
Schat aan gegevens
Persoonlijk denk ik, dat de Kleuver zich daarom ook zo tot Gazenbeek aangetrokken voelde, omdat ze samen op dezelfde golflengte zaten. De Kleuver in het Valleigebied en Betuwe en Jac. Gazenbeek zwervend door het wild en bijster land van de Veluwe, door de bossen, heidevelden en zandverstuivingen. Luisterend naar de bewoners van dit oeroude land, de boeren, schaapherders, jagers en stropers, met ieder zijn eigen verhaal, gaven zij dit alles weer in hun boeken en krantenartikelen, niet alleen met de pen, maar ook in foto’s en/of tekeningen. Mede door Gazenbeek en de Kleuver hebben we een schat aan gegevens uit dit verleden.
De Ginkelse gerichtslinde in Overberg – Tekening van Adriaan p. de Kleuver
In harmonie met de natuur
Ook heeft Gazenbeek wel foto’s geleverd voor verhalen van de Kleuver, die zelf liever de tekenstift ter hand nam. Speuren naar het verleden, hoe mensen vroeger leefden in harmonie met de natuur, het determineren van stenen en fossielen, dat boeide hen beiden.
Maar ook de realiteit, schuwden ze niet en bleven ze samen op de brés staan voor het behoud van het oerkarakter van hun land.
In deze voetsporen, wil de Jac. Gazenbeekstichting verder en niet alleen op de Veluwe, maar ook in samenwerking met anderen.
Door middel van publicaties en lezingen tracht men haar doel te bereiken. Vandaar ook onze verwantschap met het Valleigebied en natuurlijk Adriaan.P de Kleuver!
Eerder gepubliceerd in: De Veluwenaar – Eerste jaargang – Nummer 4 – oktober 1993
Meer info: Adriaan P. de Kleuver – Bi(bli)ografie – Schrijversinfo
