Het zeldzame ‘karmozijnrood weeskind’ was uniek tijdens de nachtvlindernacht
Op vrijdag 22 en zaterdag 23 juni 2018 werd overal in Nederland de Nationale Nachtvlindernacht gehouden. De IVN-vlinderwerkgroep Barneveld neemt elk jaar ook deel aan de Nationale Nachtvlindernacht. Op zoveel mogelijk plaatsen in Nederland wordt in deze nacht gekeken naar nachtvlinders met behulp van lakens, lampen en stroop. De nachtvlinders die we in deze periode kunnen tegenkomen zijn bijvoorbeeld het huismoedertje, de dennenpijlstaart, de grauwe borstel, de piramidevlinder en nog honderden andere soorten.
Het doel van deze Nationale Nachtvlindernacht is: om van zoveel mogelijk nachtvlinders, tegelijkertijd verspreid in het hele land, gegevens te verzamelen. Alle dag- en nachtvlinders hebben tegenwoordig een Nederlandse naam.
Vrijdagavond 29 juni: op een fijne plek in de omgeving van de Steenberg in de boswachterij Kootwijk is een opstelling gemaakt speciaal om nachtvlinders te vangen, te determineren en later weer los te laten. Honderden nachtvlinders komen op het licht af. De IVN-vlinderwerkgroep Barneveld is nog niet compleet. Tot ’s nachts half drie werden 17 verschillende soorten nachtvlinders waargenomen – Foto: ©Gerrit de Graaff
Donker
De meeste nachtvlinders vliegen pas als het helemaal donker is. Vlinders zijn koudbloedige dieren, en om te kunnen vliegen heeft het vlinderlichaam een temperatuur van ca. 35˚C nodig. Dagvlinders gebruiken de zon om hun lichaam op te warmen. Bij de meeste nachtvlinders is dit niet mogelijk omdat ze in het donker actief zijn. Om hun lichaam toch op te warmen trillen ze snel met hun vleugels voordat ze gaan vliegen. De warmte die bij deze spierbewegingen vrijkomt wordt door een dikke vacht vastgehouden in het lichaam.
Onder de vele soorten nachtvlinders ontdekten we een ‘geblokte zomervlinder’. Het is een prachtige, zeldzame nachtvlinder – Foto: ©René de Graaff
Nachtvlinders lokken
Er zijn verschillende manieren om nachtvlinders te kunnen zien. Veel soorten komen als het donker is op licht af. Met een oud laken en een felle lamp kun je veel soorten lokken. Andere soorten komen graag af op zoete stoffen. Een mengsel van stroop met wat bier werkt goed. Dit mengsel wordt op een boom of een muur gesmeerd. Door de alcohol worden de nachtvlinders die hierop afkomen een beetje suf waardoor ze met een zaklamp goed te bekijken zijn. Ook deze soorten worden op de lijst genoteerd.
Het ‘karmozijnrood weeskind’ is een zeer zeldzame nachtvlinder. Hier op stroop dat op de stam van een eik was gesmeerd – Foto: ©René de Graaff
De Steenberg
De vlinderwerkgroep Barneveld heeft op vrijdagavond, 29 juni, de opstelling voor het inventariseren van nachtvlinders neergezet op de heide bij de Steenberg in de boswachterij Kootwijk. René de Graaff zorgt voor een perfecte verlichting met accu’s, zowel op de tafel om waarnemingen te noteren, als op het witte doek waar de nachtvlinders op af komen.
De avond begon in de schemering om half negen. Het was prachtig, windstil weer. We waren steeds bezig met het op naam brengen van de vele nachtvlinders die op het licht afkwamen. Vaak is het even zoeken, want in Nederland komen ongeveer 700 soorten grote nachtvlinders voor. Om deze soort vlinders gaat het op de nachtvlindernacht. De vlinders op het verlichte doek gaan eerst even in een jampot, om te voorkomen dat steeds weer dezelfde vlinder op het doek komt. Veel soorten worden genoteerd op een lijst. Bijzonder was meteen al de waarneming van de zeldzame geblokte zomervlinder (foto). Later volgden nog zeventien soorten nachtvlinders, waaronder de ‘berken eenstaart’ (foto).
De ‘berken eenstaart’ is algemeen, maar je krijgt deze vlinder maar zelden te zien, want de vlinder houdt zich overdag schuil – Foto: ©René de Graaff
Zeldzame soort
Eén van de nachtvlinders kunnen we niet thuis brengen. De vrij grote vlinder zat op een dikke eik waarop een beetje stroop was gesmeerd. In het boek: ‘Nachtvlinders’ staan talloze afbeeldingen van vlinders die er op lijken. We hebben wel ontdekt dat het om de nachtvlinder ‘weeskind’ gaat. Nee, we komen er niet uit. Er wordt een foto van de vlinder gemaakt en vanaf de heide bij de Steenberg naar vlinderkenner Anko de Graaff in Arnhem gemaild.
Hij mailde later enthousiast terug dat het gaat om de zeer zeldzame ‘karmozijnrood weeskind’ (zie foto) die maar op enkele plekken op de Veluwe is waargenomen. Dat wij het niet hebben kunnen vinden kwam, omdat de gevlekte nachtvlinder met geopende vleugels in de vlindergids stond en niet zo gemakkelijk herkenbaar was. Toen we het eenmaal wisten zijn er nog betere foto’s van de zeldzame vlinder gemaakt. Voor we er erg in hadden was het al 02.30 uur geworden. Later in donker alles opruimen. Heerlijk zacht weer en geen wind. Einde van een interessante Nachtvlindernacht.
Ook gepubliceerd in: Barneveldse Krant – 07-07- 2018 – Aflevering 621
