De dikste boom van Nederland, een tamme kastanje, staat in Beek bij Nijmegen
Alle tamme kastanjebomen in Nederland zitten dit najaar vol vruchten. De stekelige bolsters pronken nog grotendeels aan de bomen, maar binnenkort gaan ze vallen en komen de tamme kastanjes tevoorschijn. Deze keer besteden we wat aandacht aan de boom die oorspronkelijk afkomstig is uit Zuid-Europa, maar die het heel goed doet in ons land. De dikste boom van Nederland is een tamme kastanje met een stamomtrek van ruim acht meter. De reus staat bovenaan de Nationale lijst van monumentale bomen die wordt bijgehouden door de Bomenstichting in Utrecht. De imposante boom staat in het Gelderse Beek in de gemeente Ubbergen bij Nijmegen.
Kijk, hier staat de dikste boom van Nederland. Het is een tamme kastanje van ongeveer 400 jaar oud. De exacte leeftijd is niet te achterhalen, want de boom is hol van binnen. De boom wordt ook wel ‘Kabouterboom’ genoemd, want mensen die erbij staan lijken op kabouters. Tiny de Graaff staat erbij… – Foto: ©Gerrit de Graaff
Kabouterboom
Op dinsdagmiddag 25 september jl. waren we bij de reusachtige tamme kastanje. De boom wordt sinds mensenheugenis ‘De Kabouterboom’ genoemd. Kinderen hebben de naam ooit verzonnen, omdat de holle stam, vol gaten en spleten, op een huis van kabouters lijkt. Ook mensen bij de enorme stam lijken op kabouters. De leeftijd van de boom wordt geschat op 400 jaar, maar omdat de stam hol is, is de leeftijd niet meer te achterhalen. Dat de reus zo oud is geworden heeft ongetwijfeld te maken met de standplaats. Hij staat namelijk aan de rand van een bron die ongeveer 100 liter helder water per minuut levert. De kastanje profiteert van de stabiele waterstand. Een lange, droge zomer, maakt niet uit. De bron levert altijd dezelfde hoeveelheid water. Sinds 1941 is Het Geldersch Landschap eigenaar van het Landgoed De Heerlijkheid Beek, waar de dikste boom van Nederland staat.
Het paadje naar de ‘Kabouterboom’ begint bij ‘Het Wasvrouwtje’ in Beek. Het parkje is in 1982 aangelegd – Foto: ©Gerrit de Graaff
Brandstichting
Zolang ik de boom ken, zijn er brandplekken op de stam te zien. Twee maal is door vandalen brand gesticht in de holle stam. Steeds heeft de boom de brand overleefd. Op 11 januari 2005 ’s morgens om 7 uur, was het weer raak. Het vuur loeide in de holle stam. De brand was heviger dan ooit. Het leek wel of er takken in de holle stam zijn gegooid en daarna aangestoken. Het duurde even voordat de brandweer op de moeilijk bereikbare plek aanwezig was om het vuur te doven. Later in de ochtend moest er worden nageblust omdat smeulende resten in de holle stam weer begonnen te branden. Foto’s van de brandende boom hebben in alle dagbladen van Nederland gestaan: ‘Dikste boom van Nederland door brand verwoest’. Er is aangifte gedaan bij de politie, maar de hoop dat de dader wordt gevonden is klein. De holle kastanje was weliswaar geblakerd, maar staat nog steeds overeind. De grote vraag was of de boom deze brand zal overleven. Het wachten was op het voorjaar en ziedaar: er verschenen wat groene blaadjes aan de gehavende boom.
Het pad loopt vlak onderlangs de dikke boomstam. De boom met een stamomtrek van ruim acht meter heeft drie branden overleeft – Foto: ©Gerrit de Graaff
Een groene kruin
De kastanje heeft na de brand zich verrassend hersteld. Er zat zelfs een beetje teveel blad aan, daar had niemand op gerekend. Meteen na de brand is de boom wat teruggezet. Grote takken zijn wat ingekort. De dader is iemand die geen besef heeft van de grote cultuurhistorische waarde van deze unieke boom. Brand is natuurlijk niet best voor een boom, maar aan de andere kant wordt het vermolmde hout in de stam door het vuur geconserveerd, zodat zwammen daar voorlopig geen vat meer op hebben. De boom heeft weer een mooie groene kruin en zit vol stekelige vruchten. Hopelijk krijgt de dikke tamme kastanje in de toekomst wat meer respect en rust die hij verdient op zijn ‘ouwe’ dag.
Alle tamme kastanjebomen zitten echt stampvol met vruchten. In het Kastanjedal in Beek kun je zakken vol met kastanjes oprapen – Foto: ©Gerrit de Graaff
Een bezoek waard
De dikste boom van Nederland is een bezoek meer dan waard. Het is mooi te combineren met een tochtje naar Kleve of Kranenburg. Tegenover de ingang van het ‘gemeentehuis’ in Beek is een vijver met het wasvrouwtje en een waterrad, waarover het water uit het beekje stroomt (navigatie: Beek, Rijksstraatweg 139). Rechts van de vijver is een pad dat omhoog loopt. Volg dit pad en na een paar honderd meter komt de reusachtige boom vanzelf in zicht. Indrukwekkend om te zien. De tamme kastanje staat in het Kastanjedal met meerdere dikke soortgenoten. Wij zijn teruggereden over Kranenburg en hebben koffie gedronken met een stuk gebak bij bakker Derks. Heerlijk. Goeie reis!
Ook gepubliceerd in: Barneveldse Krant 29-09-2018 – Aflevering 633
