Natuurvoorlichter Henry Kats
Een soort afscheid van dode soortgenoten bestaat…
In Berg en Bos zorgt een aantal vrijwilligers voor de wilde zwijnen, edelherten en damherten die daar in gesloten wildbanen leven. Wij voeren ze en geven natuurvoorlichting aan het publiek. Op 31 januari 2019 werden er bij een wildzwijn-zeug namelijk zes biggetjes (frislingen) geboren.
Ieder jaar komen daar veel mensen op af om de nieuw geboren biggen te zien. In de vrije wildbaan zou dat absoluut niet kunnen, de zeug zou dit niet accepteren. Het is zelfs zeer gevaarlijk om tussen de biggen en de zeug te komen, ze zal jou als een bedreiging zien en waarschijnlijk aanvallen. Gelukkig zitten de zwijnen in Berg en Bos achter een gaasraster en zijn er aan gewend dat er mensen langs lopen.
Terug naar de pasgeboren biggen, de weersomstandigheden waren slecht, het was koud en nat. Voor heel jonge biggen kan dat een slechte combinatie zijn. Ieder jaar sterven er biggen door slechte weersomstandigheden. Je kunt natuurlijk ook spreken van een natuurlijke selectie, de sterkste blijven leven. Ik zie dat als iets wat bij de natuur hoort, dus geen sentimentaliteit. Tot 1 februari, ik kwam bij de wilde zwijnen en zag dat twee biggen de eerste dagen niet hadden overleefd.
Twee biggen hebben de eerste dagen niet overleefd – Foto: ©Henry Kats
Soort rouwverwerking
Vaak wordt een dode big door de zeug of andere zwijnen opgegeten omdat een dood dier geur gaat afgeven wat roofdieren zou kunnen aantrekken en dan zijn de overige biggen in gevaar. De zwijnen waren nog niet zover om het nageslacht op te eten, de dode biggen lagen er nog. Wat mij toen opviel deed mij denken aan een soort rouwverwerking. Er waren stukken brood door het publiek over het raster gegooid. Zodra er biggen zijn geboren wordt er van alles gevoerd door de wandelaars. Ik zeg vaak dat men het beter niet kan doen aangezien ze goed en voldoende voer krijgen. De zeug kwam naar het raster en deed de stukken brood in haar bek. Vervolgens liep ze naar de dode big en legde de stukken brood bij die big neer.
De zeug heeft stukken brood bij het dode big neergelegd – Foto: ©Henry Kats
Bescherming tegen kou
Ook de andere zwijnen kwamen naar de dode biggen en een voor een snuffelden ze aan de big en duwden ze de biggen iets opzij. Een van de zwijnen legde een douglastak op de big. Ik vroeg mij echt af of dit een soort afscheid nemen was of wellicht ter bescherming tegen de kou. Eerder heb ik waargenomen dat biggen door een zeug werden toegedekt met douglastakken. Er waren bij een overloopzeugje (big van een jaar eerder) twee biggetjes geboren. De leidende zeug kwam, vrat de placenta van de jonge zeug op (placenta gaat geur afgeven wat roofdieren zou kunnen aantrekken) en ging, toen het schemerig werd, de jonge zeug met de twee biggen toedekken met takken.
Het dode big is toegedekt met takken – Foto: ©Henry Kats
Emotie, sentiment en jaloezie
Van meerdere dieren is bekend dat er een soort afscheid van dode soortgenoten bestaat. Zien wij dit als emotie of zijn wij te sentimenteel? Het is bekend dat andere dieren sterk reageren op het overlijden van een soortgenoot of een dier waar ze mee samenleefden. Dit is bekend bij olifanten, mensapen, walvisachtige zoogdieren, boerderijdieren tot huisdieren aan toe. Ook jaloezie komt voor onder dieren.
Een heel goede kennis van mij had een hondje en een soort valkparkiet. Als de parkiet los vloog kwam hij vaak bij haar en beet haar af en toe in het oor of was op andere wijze zeer irritant omdat ook het hondje aandacht kreeg. Het hondje overleed, de parkiet was een paar dagen van slag en heeft nooit meer gebeten of slecht gedrag vertoond. Het kan zijn dat dieren een link leggen tussen dode soortgenoten en dat koppelen aan een verstoring van hun normale gedrag en inschatten van gevaar. Volgens mij is geen dier zo sterk met de dood bezig als een mens maar ……… ik weet het niet , dus zal het bij mij wel sentimentaliteit zijn bij het zien van, mijns inziens, emotie bij dieren.
Tekst en foto’s: ©Henry Kats uit Apeldoorn
______________________________________________________________________________________________________________________
Eerder gepubliceerd op: Stichting Behoud Dierenwereld Veluwe
