Op stap met Louis Fraanje
Het is de laatste ochtend van een regenrijke periode. Die ochtend weet het weer niet wat het wil, druilerig, soms regent het, helemaal droog wordt het niet. Kortom een ideale ochtend om met Louis Fraanje het Wekeromse Zand te verkennen. Bij Louis is dit unieke natuurgebied gesneden koek, maar voor mij was het de allereerste keer. Bekende dit meteen op de parkeerplaats en het wijze grijze hoofd schudde slechts licht.
Op stap met Louis, beter kun je niet treffen. De aanleiding was het dertig jarige bestaan van de Jac. Gazenbeekstichting. Op 17 mei 1991 werd deze opgericht door een groot aantal personen bij wie de Veluwe en Jac. Gazenbeek na aan het hart lag. Voorzitter Louis Fraanje was en is vanaf het begin de drijvende kracht erachter.
Kijk hier bij de plas, dat gele is allemaal stuifmeel dat van de bomen komt – Foto: ©Henk de Rooy
Luisteren
Met hem breng ik een ochtend door met praten, lopen, stilstaan, kijken, veel kijken en ook luisteren naar de verhalen. “Luisteren, is de sleutel in het dagelijkse leven. Ook naar de natuur.”
Door de lagere temperaturen in het voorjaar, is in de tweede helft van mei nog niet alle groen tot volle wasdom gekomen. De lucht is aangenaam, zuurstofrijk en het grijze licht geeft het bos iets mysterieus Je voelt je er echt te gast, alsof het een voorrecht is er te mogen zijn.
Staande bij een laaghangende tak: “Elk jaar ben ik weer verrast door het frisse groen. Het is toch mooi dat dit knopje zich in de winter heeft weten te vormen. En, dat het nu weer uitkomt. Elk jaar opnieuw. Dit is de scheppende kracht van onze God!”
Louis is een bevlogen man, overtuigd christen en bij zijn tochten door de natuur ervaart hij de scheppende hand van de Schepper.
Even verder op. Een klein boompje, de stam mag geen naam hebben. De bast is aan een zijde beschadigd. Ik zou eraan voorbijlopen. Nu niet dus. “Kijk hier heb je een boompje waarvan de bast is geschaafd. Er heeft een reebok tegenaan geschuurd om zijn territorium af te bakenen.”
Bij een splitsing krijgt een behoorlijke zwerfkei de aandacht. Ook deze heeft een verhaal evenals veel van zijn soortgenoten. “Als deze steen eens kon vertellen, wat zou je dan horen? Hij vertelt ons nu al een verhaal: Van dat hij met de laatste IJstijd naar deze plek is gerold. Zijn geschiedenis is zichtbaar door de lijnen en groeven in de steen.”
Als deze steen eens kon vertellen…! – Foto: ©Henk de Rooy
Veel sporen
We lopen verder door het bos. Het moet toch aardig waaien, maar hier lijkt het wel windstil. Af en toe komt er een licht douche van de takken. Op stap met een natuurkenner is lopen, halthouden en ervaren wat je ziet.
Tussen de bomen wordt het lichter, het pad gaat omhoog, dan plots ligt het wijde Wekeromse Zand voor ons.
Zo moet Jac. Gazenbeek (1894-1975) ook zijn tochten hebben gemaakt. Wijder en grootster moet het er in zijn tijd zijn geweest. Het zand had toen nog vrij spel. Het ging waar de wind het heen liet gaan. Het stoof op en bedekte en verstikte jonge aanplant. Dit tot wanhoop van de keuterboertjes die er aan de randen van het Wekeromse Zand een schamel bestaan hadden. Vandaag stuift het niet, het zand is vochtig van de regen. We zien wel sporen. Veel sporen van de moeflons, de kleine schapen die het Wekeromse Zand openhouden.
Jac. Gazenbeek is de persoon die Louis inspireerde en die zijn interesse opwekte. “Ik ben geïnspireerd geraakt in de persoon Jac. Gazenbeek. Wat ging er achter hem schuil? Wat zag hij in de eerste bloeiende meidoorn aan de beek in de Valk (Gazenbeek was van 1921-1930 leraar op de school in De Valk). Waarom had hij zo’n bijzondere band met de Veluwe en Lunteren? Jac. Gazenbeek verdiepte zich in het land. Hij ging rustig bij de boeren op bezoek en hoorde er de verhalen van vroeger.”
Iconische grootsheid
Verhalen die terug te vinden zijn in de vele boeken. Gazenbeek was een van de eersten die aandacht kreeg voor de folklore van de Veluwe. Hij leerde zichzelf fotograferen, foto’s die hij gebruikte in zijn boeken. Zijn eerste boek ‘Gelderland’, dat verscheen in 1925. Een van zijn bekendste is wel ‘Langs heidezoom en hessenspoor: natuur en leven van de Veluwe’ uit 1956. De zwart-wit foto’s in dit boek zijn van een bijkans iconische grootsheid.
Betrokkenheid
In de natuur vonden Jac. Gazenbeek en Louis Fraanje zich. Elkaar hebben ze nooit ontmoet, maar als jochie was Louis al betrokken met de natuur. Jong als hij was dacht hij erover na: Waarom volgen dieren een bepaald pad? “Omdat ze weten dat het veilig is”, verwoord hij de conclusie die hij toen trok.
“Geduld hebben. Het gedrag is niet maakbaar. Jij bepaald niet, maar het dier bepaald. Ik probeerde toen en nu nog steeds te ontdekken waar het dier het liefst heengaat.”
Dus zat de jonge Louis met een eenvoudige camera uren en uren te wachten langs de paadjes om uiteindelijk dan die ene foto te maken.
Fotograferen is zijn grote passie gebleven. Deze worden regelmatig gepubliceerd in de Lunterse Krant, maar wie op de Veluwenaar (de weblog van de Jac. Gazenbeekstichting klikt) is voorlopig nog wel even zoet met het bekijken ervan. Ook gebruikt hij de foto’s voor zijn natuurlezingen.
De Jac. Gazenbeekstichting zet zich in voor het behoud van het streekeigene van de Veluwe. Dit alles in het voetspoor van haar grote voorganger Jac. Gazenbeek (1894-1975), de schrijver die ook in Lunteren woonde. In haar eigen lijfblad De Veluwenaar en op haar website: www.de-veluwenaar.nl kan men daar alles over lezen. Inmiddels is men al jarenlang bezig met het uitzoeken van de Hessenwegen op de Veluwe. Dat ging zelfs zo ver dat men in Duitsland terecht kwam.
Plots ligt het wijde Wekeromse Zand voor ons… – Foto: ©Henk de Rooy
Zonder subsidie
Louis herinnert zich nog heel goed, de opmerkingen van enkele pessimisten in de begintijd: Och, een paar jaar en dan hoor je niets meer van ze! Zij hebben in ieder geval ongelijk gekregen. De stichting bleef, letterlijk en figuurlijk, 30 jaar lang aan de weg timmeren en al die jaren zonder subsidie!
Met de hulp van donateurs en sponsors, natuurlezingen, wandelingen en het uitgeven van boeken, konden ze zichzelf steeds financieel bedruipen.
“Jarenlang hebben we een eigen blad uitgegeven, met de welluidende titel ‘De Veluwenaar’, dat inmiddels is vervangen door een weblog, die enorm veel bezoekers trekt.”
Ruim je rommel op
We lopen verder. Trekken over een deel van de zandverstuiving. Het gesprek komt op dat men, door de corona de natuur, ontdekte. Klachten werden en worden geuit dat het er te vol wordt. Men, de natuurkenners, de natuurbeschermers zien met lede ogen aan dat er verstoring is. De toegankelijkheid van de bossen, heide e.d. beperken, is een slogan die er opgang doet.
Louis draait het om: “Mensen in de natuur is geen probleem! Laat ze ervan gebruikmaken. Gedraag je en ga niet struinen door de struiken. Dan verstoor je het wild! Wees te gast in de natuur! Maar! Ruim je rommel op!!!”
Tekst en foto’s: ©Henk de Rooy Ook gepubliceerd in Lunterse Krant – 16 -06-2021
*******************************************************************************************************************************
Kort verslagje van het interview op donderdag 27 mei 2021
Interview op het Wekeromse Zand met de LUNTERSE KRANT – Op stap met in de vrije natuur – Ondanks de regen, vanmorgen met Henk de Rooy van de Lunterse Krant, een prachtige zwerftocht – van zo’n slordige 3 uur – door het Wekeromse Zand gemaakt. Al wandelend een interview maken buiten in de vrije natuur i.v.m. ons 30 jarig jubileum als Jac. Gazenbeekstichting. Dat is wel even wat anders dan thuis in de huiskamer, maar wel super gezellig. En dan… bijna aan het einde van zo’n wandeling, ligt er ineens een omgevallen boom op je pad. Kijk dat is nou natuurlijk het allermooiste wat je kan overkomen, zoiets maakt het ook voor een verslaggever helemaal echt!
Ja… Henk, daar ligt dan ineens een omgevallen boom midden op het bospad, dat kan zomaar gebeuren op een boswandeling! – Foto: ©Louis Fraanje
