Doesburgermolen en Jac. Gazenbeek
Onlangs kwam ik in mijn fotoarchief, deze prachtige oude opname van de bekende Doesburgermolen bij Ede tegen. Ik vermoed dat de foto zo’n 30 jaar geleden gemaakt is, de exacte datum kan ik niet meer achterhalen, omdat ik destijds nog analoog fotografeerde en het een scan van een dia is.
De Doesburgermolen is genoemd naar de buurtschap halverwege Ede en Lunteren waar hij staat, en geldt als één van de oudste nog werkende korenmolens in Nederland.
Molen behouden voor het nageslacht
Mede door Jac. Gazenbeek’s artikelen in allerlei dag- en weekbladen, kwamen er vanuit het hele land reacties en geld. MTS-ers uit Amsterdam namen, onder leiding van hun leraar, in 1935 de restauratie voor hun rekening.
In de zomervakantie werd, na zes weken grondige restauratie, de molen kant en klaar overgedragen aan de molenaarszoons. De enthousiaste medewerking van de MTS-jongens zal altijd met ere genoemd worden, want… die restauratie anno 1935 is beslissend geweest voor het behoud van de Doesburgermolen.
Jaartal 1507
Tijdens deze restauratie werd in de spil het jaartal 1507 aangetroffen. Gazenbeek schrijft hierover: “In dat jaar moet de machtige eikenboom, waaruit toen de spil gehakt werd, zeker vijf eeuwen oud geweest zijn. Dit betekent weer, dat de eikel waaruit die reus was opgeschoten, omstreeks het jaar 1000 ontkiemd moet zijn. Denk u dat eens even in!”
In de tweede wereldoorlog heeft hij – clandestien – heel wat rogge en tarwe voor boer en burger gemalen. Langs allerlei achterweggetjes trok een ieder, die wat te malen had, naar de afgelegen molen waar Ceel en Gerrit wel zorgden dat ’t voor elkaar kwam.
De Doesburgermolen in wintersfeer – Foto: ©Louis Fraanje
Opnieuw in actie
Na de oorlog raakte de molen, mede door de komst van de elektriciteit, steeds meer in onbruik. Toen een stormvlaag in 1949 tenslotte een der wieken afrukte, was van het stevige stoere bouwwerk niet veel moois meer over. Het hart van de molen, het eikenhouten maalwerk met de zware molenstenen en de halve meter dikke houten as, was echter nog gezond. Opnieuw sloegen enkele vrienden de handen ineen, waaronder Jac. Gazenbeek. Weer werd een comité gevormd en actie gevoerd. Mede hierdoor besloot het gemeentebestuur van Ede de molen te kopen, en grondig te laten restaureren. “Want al is zo’n oude standerdmolen maar een ding van planken en balken, hij is door z’n historie en alles wat zich rondom hem heeft afgespeeld, bijna een levend wezen geworden. Een vriend, die men niet missen wil”, aldus de schrijver.
Vreugdestand
Op zaterdag 31 mei 1952 stonden de wieken van de oude standerdkast in de vreugdestand, ter ere van het feit dat de restauratie van de, na de bevrijding danig in verval geraakte, molen officieel weer in gebruik werd gesteld en voor de prijs van – zegge en schrijven – honderd gulden, overgenomen door de gemeente Ede. Deze inbedrijfstelling van de molen werd gedaan door de toenmalige burgemeester Herman Martinus Oldenhof van Ede.
Weer Jac. Gazenbeek
De Veluwse schrijver Jac. Gazenbeek(1894-1975)
In 1966 was de molen weer aan een ingrijpende restauratie toe. Herhaaldelijk deden er geruchten de ronde over afbraak van de Doesburgermolen. Weer was het Jac. Gazenbeek die de pen ter hand nam om actie te ondernemen voor het behoud van de molen.
In de jaren 1968/1969 volgde weer een restauratie en ook in de jaren tachtig verving men verschillende onderdelen.
Momenteel draait de korenmolen vrijwel iedere zaterdag van tien tot vijf uur. De vrijwillige molenaars verstrekken belangstellenden dan uitleg over de werking van de molen. Als u dus de komende tijd eens een fietstocht van Lunteren naar Ede wilt maken, rijdt dan eens via de Molenweg langs deze prachtige oude molen.
