Een rijke weelde, enig in zijn soort
Rijke weelde
Al houden de meeste mensen het met ons bosrijke diluvium, wanneer het er om gaat een vakantieprogramma samen te stellen of een doel voor het weekend te zoeken, de belangstelling voor de watersport en de lage landen van polder en uiterwaard neemt met het jaar toe. Vooral in de tijd dat de weiden bloeien langs sloot en vaart de rode kattestaarten en de welriekende spirea’s een fraai feston vormen, pijlkruid, zwanebloem en waterlelie zich met de hoge zomerwolken in de rimpelende stroom weerspiegelen, presenteert het lage land zich op zijn schoonst.
Al dienen wij er onmiddellijk aan toe te voegen dat tot diep in de herfst te genieten valt van een rijke weelde aan zacht verstervende kleuren, van een pure, klare stilte die te weinig wordt gezocht.
Het fietspad over de Slaperdijk is een uniek stukje natuur en cultuur – Foto: ©Louis Fraanje
Enig in zijn soort
Zonder dat wij in de ware zin des woords kunnen spreken van polderland, zouden wij in dit artikel uw aandacht willen vestigen op een landsgedeelte, dat welhaast enig is in zijn soort naar uiterlijk niet alleen, maar ook in verband met de have aan plant en dier die het herbergt. Wij bedoelen het zuidelijke gedeelte der Gelderse Vallei, ongeveer gelegen tussen Renswoude en Rhenen en aan de west en oostzijde begrensd door de heuvelreeksen van het Sticht en de Veluwe.
De Slaperdijk
Wanneer wij er op uitgaan voor een zwerftocht naar die afgelegen binnenlanden, gaan we van Ede uit gewoonlijk naar de buurtschap Ederveen, om daar het fietspad te nemen dat over de Slaperdijk ligt. Indien u in het bezit bent van een stafkaart, kunt u het verloop van die dijk uitstekend volgen. Hij ligt ongeveer dwars door de Gelderse Vallei en werd aangelegd om bij een eventuele doorbraak van de Rijndijk bij de Grebbe het overstromingswater te keren.
Het is al lang geleden dat deze Slaperdijk voor het laatst in actie was en door de verbeterde regularisatie van de waterafvoer onzer grote rivieren, zal de typische binnendijk zijn betekenis wel geheel verliezen. Met zijn heerlijke flankbegroeiing, z’n moerasjes en poelen is die Slaperdijk een attractie geworden voor de natuurliefhebber, die er verrukt is bij het ontdekken van weinig algemeen voorkomende bloemen en vogels.
Het rijwielpad over de dijkkruin in noordelijke richting volgend, komen we in de buurt van Renswoude, dat met zijn torenhoog geboomte als een donker bastion in de vlakte ligt. Bij het uiteinde van een brede beukenallee staan we bij het “Nieuwe Werk”, een fraaie waterpartij, die door een der vroegere bewoonsters van het kasteel (Vrouwe Maria Duyst van Voorhout) werd aangelegd in navolging van Versailles beroemde tuinen.
Het fraaie Nieuwe Werk bij Renswoude – Foto: ©Jac. Gazenbeek
Het snelverkeer raast ginds over de brede rijksweg en de toeristen zien vanuit hun auto’s misschien wèl aan de ene zijde het monumentale kasteel, maar gewoonlijk schenken ze minder aandacht aan het “Nieuwe Werk”, dat aan de andere kant van de weg ligt en waar het zo zeldzaam mooi en aantrekkelijk is.
Vlakbij het dorp ligt het kasteel van Renswoude – Foto: ©Jac. Gazenbeek
Koepelkerkje
klik om te vergroten
.
Via Renswoude (bekijkt u vooral het merkwaardige koepelkerkje óók eens van binnen!) nemen wij de binnenweg, die in de richting Amerongen naar de Emminkhuizerberg voert. Door deze brede, prachtig glooiende, heuvel ligt de uitgraving van de spoorbaan Utrecht-Arnhem, die men over een hooggelegen viaduct passeert. Daar staande haalt ge uw hart op aan het grootse panorama, dat naar alle zijden open ligt: ge vindt Renswoude en Lunteren, Ede, Wageningen en Veenendaal. Achter u ligt de blauwe golvende lijn der Veluwse heuvels en vóór u de beboste helling van de Utrechtse hoogten. Altijd weer even mooi is het uitzicht van de Emminkhuizerberg en niet het minst als ge kijkt over de uitgestrekte korenakkers die de helling bedekken en langzaam overgaan in het weidegebied van de Grift, die een half uur verder naar het westen ligt.
Enige jaren geleden stonden op de top van de berg nog een drietal zeer oude schaapskooien, welker grondmuren, naar men zei, opgetrokken waren van steenresten afkomstig van het geheimzinnige klooster dat er gestaan moet hebben. De geschiedenis van het klooster verliest zich in de nevelen der middeleeuwen, de schaapskooien weken voor de ontginning, slechts enkele steenbrokken bleven liggen: grote stukken van handgevormde baksteen.
De naam Munnikenweg herinnert evenals de Munikkenheul (een duiker) aan het vergane klooster. Dat de Emmink-huizerberg overigens een oudtijds bewoonde plaats geweest zal zijn, bevestigen de archeologische vondsten die men er deed.
De Emminkhuizerberg, de korenvelden zijn nu maisakkers geworden – Foto: ©Louis Fraanje
Van dit hoge, diluviale eiland in de Vallei gaan fietspaden in verschillende richtingen. Wij nemen dat naar Veenendaal, want het voert ons weldra over de Slaperdijk naar de bloemrijke schansen van de Rode Haan, een strategisch punt in de verouderde inundatielinie van de Grebbe.
In de zomer prijkt langs de weg een weelde van bloeiende heesters, die in het najaar met glanzende bessen getooid staan: Gelderse roos, kamperfoelie, lijsterbes en hondsroos groeien er bij menigte. De tortelduiven koeren en in de weiden onder aan de dijk vergasten kieviten, grutto’s en kemphanen u op hun prachtig vliegspel.
De “Roode Haan” achter ons latend, gaan we over een grindweg naar het nijvere Veenendaal. Aan onze rechterhand stroomt traag de Grift, helaas verontreinigd door afvalwater der fabrieken. En toch zijn we nu op weg om te gaan genieten van dit fraaie binnenwatertje, maar we moeten daartoe ten zuiden van Veenendaal zijn.
