“Een hoed op een steeltje”. Zo omschrijven de meeste mensen paddenstoelen. Als je er over doorpraat weet men ook nog wel te vertellen dat er ook paddestoelen zijn die er uitzien als een soort platte schijven die uit de zijkant van een boom groeien. Maar dat er paddestoelen zijn die er uitzien als koraal (inderdaad, de koraalzwam) of als pur (dat isolatieschuim dat in de bouw veel gebruikt wordt) is voor veel mensen nieuw.
Het lijkt wel pur – Foto: ©Louis Fraanje
Zo’n “pur”-zwam heet officieel Hericium erinaceus maar wordt in het dagelijks leven Pruikzwam of Apekop genoemd. Het is een opvallende verschijning onder de paddenstoelen. Het bleke vruchtlichaam, soms ter grootte van een voetbal is bedekt met grote hangende en zachte stekels.
In Nederland is de pruikzwam zeldzaam. Dat komt omdat de zwam alleen groeit in stamwonden van dikke beuken (het is een “wond-parasiet”) en de robinia (valse acacia). Heel soms groeit er een pruikzwam in een stamwond van een dikke eik.
Met een beetje fantasie ligt hier een echtpaar in bed – Foto: ©Louis Fraanje
Een tweede oorzaak van z’n zeldzaamheid is de heerlijke smaak van de pruikzwam. In een kookboek kwam ik de volgende tekst tegen: “Deze gourmet paddestoel heeft een zachte smaak, net als kreeft. Het is geschikt om te bakken en als saus met room en witte wijn”. Door dit soort aanbevelingen worden mensen eigenlijk aangespoord om de zwam te plukken. Het plukken van een wilde pruikzwam is echter een aanslag op het kleine aantal pruikzwammen in Nederland. Vergelijkbaar met het uitgraven van een orchidee.
Detail van de prachtige pruikzwam – Foto: ©Louis Fraanje
Maar, als de zwam eenmaal vruchtlichaam produceert – dat kan jaren duren – dan is het hek van de dam. Het vuchtlichaam blijft jaarlijks terugkeren. Dat stopt pas als de boom is omgezaagd en het hout verwijderd.
Ik hoop dan ook nog vele jaren de enorme pruikzwam terug te zien die door Louis en Fransien Fraanje ergens op de Veluwe werd ontdekt. Meestal zit een pruikzwam hoog op de stam (inderdaad, boven plukhoogte) maar deze zit letterlijk onder handbereik. De foto’s willen wij u niet onthouden maar waar de zwam precies te zien is zult u zelf moeten ontdekken.
Zo zie je hem meestal, hij lijkt echt op een pruik – Foto: ©Louis Fraanje
Overigens, als u de werkelijk heerlijke smaak van de pruikzwam wilt proeven kan dat natuurlijk ook zonder een wild exemplaar te plukken. Er zijn pakketjes in de handel waarmee u de zwam zelf kunt kweken. U zult dan wel een paar jaar geduld moeten hebben, de zwam produceert niet direct een vruchtlichaam. Gekweekte zwammen zijn te koop in sommige delicatessenzaken en op de markt.
De zwam is groter dan een mensenhoofd, Fransien bestudeert de pruikzwam – Foto: ©Louis Fraanje
