De Middachter Allee is een van de oudste en bekendste lanen van ons land. Stadhouder Frederik Hendrik liet de Allee aanleggen om zijn troepen beter te kunnen verplaatsen. Aan beide zijden stond een rij eikenbomen. In de Amsterdamse Courant van 17 september 1767 stond de volgende advertentie:
| Word mits deezen bekend gemaakt, dat op Woensdag 28 Oktober 1767 in de herberg den Engel op de Steeg publicq zal worden verkogt een considerabele partij extra swaare Eike Boomen van ongeveer 1400 stuks, staande in de Allee of laan bij Huize Middachten op den gemeene wegh van Arnhem na Zutphen |
Een paar jaar later werd de nieuwe Allee aangelegd met aan beide zijden een dubbele rij beuken. Een 16 meter brede weg scheidde de dubbele bomenrijen en om de 100 bomen werd nog een extra boompje geplant om te voorkomen, dat de ruiters van die dagen de schaduwrijke banen aan weerszijde van de Allee als renbaan zouden gebruiken.
De Middachter Allee – tekening van Adolf van der Laan, gegraveerd door Hendrik de Leth
ten tijde van Rheinhard van Rheden 1721
Een zandweg
De Franse overheersing, in het begin van de 19de eeuw, is ook van invloed geweest op de Middachter Allee.
De laan, voor 1820 een zandweg, werd door de Franse troepen verhard en in drie stuken verdeeld:
Het middelste gedeelte voor de voertuigen, een gedeelte voor het voetvolk en een pad voor de ruiters.
Op oude ansichtkaarten is dit nog duidelijk te zien.
Op deze oude kaart uit 1915 is de drie-deling van de Middachter Allee goed te zien
Voordat de Allee aangelegd werd, ging al het “verkeer” over de, parallel aan de Allee, liggende Boerenweg. Hieraan lagen (liggen) drie aan Middachten behorende boerderijen. Als eerste “Goetings Goed”, ooit door ene Belia van Wilp, die in 1505 overleed, geschonken aan het Arnhemse klooster “Monnikenhuizen”. Later kwam het weer in het bezit van Middachten.
Gezicht vanaf de Middachter Allee op kasteel Middachten rond 1700
Wolfskuil
De tweede boerderij, “Wolfskuil”, is een zeer oud leengoed. Het was een Cleefs-leen. In 1200 was het in het bezit van de Steenre’s, later van Middachten.
De laan naar het bos, een oude schaapsdrift, heette de Wolfskuillaan. In het bos ligt een brede diepte waar in o.a. in het jaar 1909 de zendingsfeesten werden gehouden. De spreker (dominee) stond in de “kuil” en de toehoorders zaten tegen de rand van de kuil.
Als derde was er de boerderij “Borch-Keppel”. Dit is waarschijnlijk vroeger een versterkte burcht geweest.
De boerderij werd bewoond door het adellijke geslacht Keppel. Sinds 1670 behoort zij aan Middachten. Achter Borg-Keppel aan de Middachter Allee lag de oude buitenplaats “Avegoor”. Het gebouw werd al in 1356 in oude archiefstukken genoemd en heette toen Auergoir, een driehoekig stuk land, later Overgoor, tegenover het goor (moeras). Tegenwoordig is het een hotel en kun je er rustig genieten van een kopje koffie of thee.
Drie tollen
In 1819 werd besloten tot aanleg van de straatweg Arnhem-Dieren. Op 21 juli 1820 werd de eerste steen gelegd. Natuurlijk moest het bestede geld terugverdiend worden. Daarom kwamen er drie tollen: één in Ellecom, schuin tegenover de ingang van Avegoor, één bij de Posthoorn, ongeveer op de hoogte van het Chinees restaurant en één bij Bronbeek in Arnhem, het enige tolhuisje dat nog bestaat. Er zit thans een makelaarskantoor in.
Hessenwagen met een zesspan paarden ervoor
Schilderij Johann Adam Klein (1792-1875)
Gemälde- und Skulptursammlung der Stadt Nürnberg (Archief: JGS)
Het zwaarst belast werden de paarden van de brede hessenkarren, voor ieder paard 30 cent. Voetgangers hoefden niets te betalen evenals de boeren die naar hun land aan de Allee gingen en de begrafenisondernemer welke naar de begraafplaats aan de Borgkeppeler Allee ging. Wie weigerachtig of nalatig was te betalen, verviel in een boete van vijftig maal het verschuldigde. De helft voor de tolgaarder, de andere helft voor de “Kas des weegs”.
Tolbord met het Koninkrijkswapen
Opvallend aan de tolhuizen is het zijraam, dat tegen de voorkant geplaatst is. De tolgaarder kon dan, zittend in zijn stoel, zijn klanten aan zien komen. Het tolhuisje te Ellecom werd in 1903 afgebroken, omdat in 1900 de tollen werden opgeheven. 11 November 1903 stond er een stukje over het tolhuisje in de Steegse Courant, waarin werd vermeld, dat het tolhuisje voor ƒ 4700,– was aangekocht door notaris J.N. v.d. Boon uit Doesburg.
Het tolhuisje te Ellecom, wat in 1903 werd afgebroken
Ook in de jaren ‘20 was men al milieubewust, want toen de Middachter Allee moest worden uitgedund, het normale onderhoud aan een bos, haalde dit gebeuren de landelijke weekbladen.
In de “Prins”stond:
| Bedroevend Dit woord zal zeker ieder uitspreken die op een wandeling van De Steeg naar Ellecom onze Middachter Allee zal aanschouwen en ontdekken zal, wat daar is geschied. Onze Middachter Allee is jammerlijk geschonden en voor jaren bedorven. De eeuwenoude bomen, hun trotsche kruinen ten hemel heffend, vormden een aaneen gesloten koepeldak van zeker minstens een half uur lang. Deze prachtige laan is men gedurende de laatste weken aan het verminken. Men noemt dit uitdunnen van oude bomen die gevaar opleveren. Ons inziens zou de Vereniging tot behoud van Natuurschoon hier ogenblikkelijk ter hulp geroepen moeten worden |
Bomen kappen op de Middachter Allee in de jaren ‘20
