Bos weer in relatie gebracht met de beek
Natuurmonumenten is, in samenwerking met het Waterschap Vallei en Veluwe, begonnen met het herstel van de Leuvenumse Beek. Men verwacht dat de werkzaamheden tot het najaar van 2014 duren. Over een lengte van circa zeven kilometer word de beek minder diep gemaakt. Daardoor komen naast de beek de lagere delen bij zware regenbuien blank te staan. Op deze manier wordt het bos weer in relatie gebracht met de beek. Het werk maakt onderdeel uit van het project ‘herstel van de Hierdense Beek’. De beek is bijzonder omdat het de langste laagland- beek is die we in Nederland kennen.
Ingrepen op de beek – Foto: ©Louis Fraanje
Lengte en naam
De totale lengte van de beek is ergens tussen de 17 en 25 kilometer. Dat de meningen daarover verschillen komt doordat de beek in de loop der jaren af en toe een andere route is gaan volgen. Ook de kanalisering, die nu weer voor een deel teniet wordt gedaan, had invloed op de lengte van de beek.
Ook de naamgeving van de beek is een beetje verwarrend. De Leuvenumse Beek is genoemd naar het landgoed Leuvenum waar de beek doorheen stroomt. Maar het eerst gedeelte van de beek, tussen het Uddelermeer en het landgoed, wordt de Staverdense Beek genoemd. Ten noorden van het landgoed heet hij de Hierdense Beek. Uiteindelijk komt deze Hierdense Beek dan via Hulshorst in het Veluwemeer terecht.
Bomen, takken en zand om de beek meer te laten meanderen – Foto: ©Louis Fraanje
Stroming
De herstelwerkzaamheden bieden verbeteringen voor het leven van dieren en planten in de beek. Zo ontstaat er onder andere meer variatie in voedsel. Ook komt er meer beschutting met daardoor opgroei- en schuilplaatsen voor vissen, zoals de beekprik en de rivierdonderpad. Door toenemende lichtinval krijgen meer waterplanten kans om te groeien. De uit te voeren maatregelen zijn gericht op het ontwikkelen van een gelijkmatige waterstroming en bodem-ophoging in de beek. Daarvoor worden zand en pakketten hout in de beek gebracht en al aanwezige bochtige beekdelen weer op elkaar aangesloten. De maatregelen beïnvloeden de stroming van het beekwater. Waar de stroming nu te langzaam verloopt, gaat de snelheid iets omhoog en op delen waar nu een te harde stroming plaatsvindt, wordt het rustiger.
Trekpaard in actie – Foto: ©Louis Fraanje
Trekpaarden
Het principe ‘building with nature’, staat centraal bij het uitvoeren van de maatregelen. ‘Building with nature’ is een innovatieprogramma waarbinnen waterbouwkundige infrastructuren worden ontwikkeld. Die infrastructuren voldoen aan de eisen van de samenleving en creëren nieuwe kansen voor de natuur. Dat ‘bouwen met de natuur’ wordt hier onder andere in praktijk gebracht door, voor het transporteren van hout, trekpaarden in te zetten.
We waren nieuwsgierig hoe een en ander in z’n werk ging en zijn een kijkje gaan nemen. Toen we, na een flinke boswandeling, op de plaats van bestemming aankwamen, zagen we ‘man en paard’ al druk doende met het slepen van bomen en takkenbossen.
Douwe, de aangever, staat tot aan zijn middel in het water – Foto: ©Louis Fraanje.
Natuurlijke dammen
Het blijkt een oude bekende uit de bosbouw, paardenman Reind Beelen uit Hierden met zijn zesjarige grijze bels Marco. Samen met Dik en Douwe klaart hij deze klus. Af en toe moet ‘aangever’ Douwe vanaf de overkant een aantal bomen omzagen en deze worden dan met een lange kabel door het paard in de beek getrokken.
Op die manier worden er hier en daar ‘natuurlijke’ dammen in de beek aangebracht. Ook worden er, van de in het bos aanwezige materialen, houtpakketten gemaakt die in de beek gebruikt worden. Het zand, dat geleidelijk in de beek wordt ingebracht, is vrijgekomen bij werkzaamheden op het nabijgelegen Hulshorsterzand, .
Een trotse Reind met zijn Marco – Foto: ©Louis Fraanje
Sfeer
Voor mij was het heerlijk om weer eens te vertoeven onder oude makkers uit de ‘boswereld’ en de sfeer weer te proeven. Herinneringen werden opgehaald, oude verhalen kregen weer kleur. De wereld van de bosarbeider is toch wel een hele aparte. Als Reind het over zijn paard heeft merk je de twee-eenheid van ‘man en paard’.
“Och”, vertelde hij, “Marco was in het begin nog wat wispelturig, maar inmiddels is hij toch wat rustiger geworden. En… als het paard eenmaal aan je gewend is, dan gaat hij door het vuur voor je!”
Doelen
Het traject dat nu verbeterd wordt ligt in het Leuvenumse Bos. De beek voldoet daar nu (nog) niet aan de doelstel- lingen die de Europese Kaderrichtlijn Water stelt. Die richtlijn is bedoeld om de kwaliteit van grondwater en oppervlaktewater op goed niveau te brengen en te houden. Doel van het herstelwerk is ook om de verdroging in het natuurgebied Dal Leuvenumse Beek te bestrijden.
Herstel van de Leuvenumse Beek – Foto: ©Louis Fraanje
Planning en kosten
Waterschap en Natuurmonumenten houden tijdens de uitvoering van het, in november 2014 af te ronden werk, natuurlijk rekening met de Flora- en Faunawet. Dat betekent onder meer dat tussen 15 maart en 15 augustus geen kap- en snoeiwerkzaamheden aan de beek mogen plaatsvinden.
De kosten van de werkzaamheden bedragen zo’n € 145.000,-. De provincie Gelderland subsidieert daar tachtig procent van.
____________________________________________________________________________________________________
Bekijk ook het filmpje, dat ik maakte:
